VERDRINGING DOOR RE-INTEGRATIE TRAJECTEN EN ‘VRIJWILLIGERS’ WERK VISIE EN ERVARINGEN FNV rapport over verdringing door re-integratie trajecten en ‘vrijwilligers’ werk (button) DECEMBER 2020 Door de klikbare inhoudsopgave kom je direct op de pagina of het artikel van je keuze. Via de thuis-knop keer je terug bij de inhoudsopgave. Je kan natuurlijk ook gebruik maken van de standaard interface van je pdf reader. (button) VOORWOORD Het is heel belangrijk dat iedereen die in staat is tot productieve arbeid ook daadwerkelijk de kans krijgt deze te leveren, ook als het gaat om kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt. Maar dan natuurlijk wel tegen normale arbeidsvoorwaarden: Gewoon Goed Werk, noemt de FNV dat. Oftewel Zeker Werk. Dat zou een grondrecht voor iedere werkende moeten zijn. In de praktijk komen we helaas allerlei andere varianten tegen. Zeker sinds de tegenprestatie is ingevoerd in de Participatiewet zie je dat gemeenten ‘creatieve’ manieren vinden om mensen op een andere manier te werk te stellen. Soms zelfs als verdienmodel, waarbij mensen jarenlang productieve arbeid moeten verrichten, zonder loon, maar alleen met behoud van de uitkering. Denk aan de beruchte bloembladenvouwers in Aalten. Niet alleen vindt de FNV het zeer onwenselijk dat mensen moeten werken zonder loon, maar ook leidt dit tot verdringing van wat gewoon betaald werk zou moeten zijn. Daarom pleit de FNV in deze brochure voor een verdringingstoets vastgelegd in wet- en regelgeving. Ook bij opdrachten die (decentrale) overheden verstrekken en bij inbesteden. Een gezondere praktijk rond mensen die uit een kwetsbare positie de arbeidsmarkt opkomen, waardoor ook zij Zeker Werk kunnen krijgen is voor de hele maatschappij van belang! Kitty Jong, Vicevoorzitter FNV INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 3SAMENVATTING 4INLEIDING 51. VORMEN VAN VERDRINGING 71.1. Verdringing door beleid van gemeenten vanuit de Participatiewet: 'vrijwilligerswerk' / werk zonder loon 71.2. Verdringing en gelijk werk met andere beloning in SW bedrijf 81.3. Verdringing door inbesteden 91.4. Verdringing van uitzend -en tijdelijk werk door Flextensie 91.5. Verdringing van uitzend -en tijdelijk werk door Schakelkans 101.6. De tegenprestatie en verdringing 101.7. Verdringing door al dan niet vrijwillig 'Vrijwilligerswerk' 112. VERDRINGING IN DE SECTOREN VERVOER EN ZORG 132.1. Verdringing in de vervoersector 132.2. Verdringing en “vrijwilligerswerk” in de zorg 153. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 184. BIJLAGEN 19Bijlage 1: Woordenlijst activering werklozen 20Bijlage 2: Verdringing van WSW werknemers door bijstandsgerechtigden 21 ( Bijlage 3: Willekeurige greep uit vacatures 'vrijwilligerswerk'2e kwartaal 2020) 22Bijlage 4: Stukken (inclusief citaten over verdringing) 58 SAMENVATTING Verdringing is een veelkoppig monster zoals duidelijk wordt uit dit onderzoek vanuit de werkgroep 'Werken Zonder Loon' van de FNV sector Uitkeringsgerechtigden. Een vorm van verdringing die we veel zien is verdringing in de (voormalige) Sociale Werkbedrijven door uitkeringsgerechtigden die daar vanuit de Participatiewet zonder loon arbeid moeten verrichten. In 2019 werken bij de voormalige SW-bedrijven bijna 17.000 uitkeringsgerechtigden meer dan 3 maanden met slechts behoud van uitkering. Een verdubbeling ten opzichte van 2015! In de zorgsector zijn door de bezuiniging van het vorige kabinet veel mensen hun betaalde baan in de zorg kwijtgeraakt. De schatting is ongeveer 60.000 mensen. (Zie cijfers CBS) Verzorgend personeel in verzorgingshuizen (Helpende, gastvrouwen, voedingsassistenten) en huishoudelijke hulpen vanuit de WMO. FNV ziet nu dat dit werk nu voor een belangrijk deel wordt gedaan door vrijwilligers en als tegenprestatie vanuit de bijstand (bijvoorbeeld in de VVT de gastvrouwen en voedingsassistenten). Dat is ook zo in het vervoer waar op onrendabele buslijnen betaalde chauffeurs zijn vervangen door vrijwilligers. 'Uit de factsheet Participatiewet van SZW (bijlage 4) komt alleen een cijfermatig beeld van de uitvoering van de Participatiewet op basis van openbare statistische gegevens van het CBS, UWV en Panteia. De toetsing op verdringing is een decentrale verantwoordelijkheid van gemeenten en daarover wordt (centraal) geen statistische informatie verzameld'; aldus de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over het verdringen van reguliere arbeid (2020Z12907). 1) AAN DIT WERKEN ZONDER LOON MOET WAT DE FNV BETREFT EEN EINDE KOMEN DOOR EEN DEUGDELIJKE EN WETTELIJK VOORGESCHREVEN TOETSING OP VERDRINGING 1) https://www.sociaalweb.nl/wetten/beantwoording-kamervragen-over-verdringen-van-reguliere-arbeid? utm_source=Mailing+Lijst&utm_medium=email&utm_campaign=Zorg%26Sociaalweb+nieuwsbrief+19-08-2020&fbclid=IwAR3d9oSjRXpgqp1trNMHG5N8wjxDDbjC-BydzNWLjIO0IwTAQYQ6L5wCYQo 4 INLEIDING Wat is verdringing en hoe ontstaat het? Je kunt naar verdringing op macro-, meso en microniveau kijken. Bij macroniveau kijk je naar de hele Nederlandse arbeidsmarkt, bij mesoniveau naar branches en bij microniveau naar een bedrijf of instelling. Paul de Beer heeft onderzoek gedaan naar lange termijn ontwikkelingen op de Nederlandse arbeidsmarkt 2). In het rapport dat hij in 2018 samen met Wieteke Conen publiceerde brengt hij de trends van de afgelopen 50 jaar in kaart. Daarbij gaat hij ook in op de invloed van technologie, economie en beleid op de kwantitatieve en kwalitatieve ontwikkelingen van de werkgelegenheid. En in de zomer van 2020 bracht hij een essay uit over crisisbestendig arbeidsmarktbeleid 3). Dit essay toont aan waarom het overheidsbeleid faalt in het anticiperen op ontwikkelingen van de werkgelegenheid in hoog- en laagconjunctuur. Hij doet ook suggesties voor ander, crisisbestendig beleid. Een belangrijke constatering uit het onderzoek uit 2018: In de afgelopen 50 jaar is het niet gelukt om de gehele beroepsgeschikte bevolking te voorzien van werk en een behoorlijk inkomen, ondanks alle beleid(s)(maatregelen). De FNV vindt dat iedere burger recht heeft op werk en /of een fatsoenlijk inkomen en pleit voor een eerlijke verdeling van werk en inkomen in Nederland. De overheid heeft met veel verschillende maatregelen geprobeerd om iedereen te voorzien van werk (of kans op werk) en een inkomen. De overheid kan dit doen door extra werk- gelegenheid te creëren of het werk te verdelen over alle werkenden en werkzoekenden. Dit zijn collectieve maatregelen. De afgelopen jaren neemt de overheid met name individuele maatregelen. Dus een werkzoekende wordt begeleid, geschoold of krijgt prikkels om te gaan werken. Het probleem met dit beleid, zoals Paul de Beer ook aantoont in zijn essay is dat dit tot verdringing leidt. Omdat de hoeveelheid werk gelijk blijft verdringt de ene werkzoekende de andere. FIGUUR 1. WERKZAME PERSONEN, BANEN, ARBEIDSJAREN EN GEWERKTE UREN PER HOOFD VAN DE BEVOLKING 02040608010002004006001000140080012001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020WERKZAME PERSONEN BANEN ARBEIDSJAREN GEWERKTE UREN ONTWIKKELING WERKGELEGENHEID: RELATIEF Werkzame personen, banen, arbeidsjaren en gewerkte uren per hoofd van de (beroepsgeschikte) bevolking 15 – 64 jaar GEWERKTE UREN PER JAAR PER HOOFD VAN 15-64 JAAR % VAN BEVOLKING 15-64 JAAR Bron: Universiteit van Amsterdam • Aantal banen: in 1969 70 banen beschikbaar voor iedere 100 personen; in 2016 90; • In 1969 werkten 64 op de 100 personen, 1983: 60; in 2016 80 op iedere 100; • het aantal volledige banen ligt beduidend lager: per 100 personen zijn er 64 volledige arbeidsjaren/voltijdbanen beschikbaar; • aantal gewerkte uren per saldo afgenomen (uitbreiding vakantiedagen, kortere voltijd ww). 2) Paul de Beer en Wieteke Conen; Een halve eeuw arbeidsmarkt. De ontwikkeling van de Nederlandse arbeidsmarkt sinds 1969 onder invloed van technologie, economie en beleid. AIAS-HSI Working Paper Series WP3; november 2018. 3) Paul de Beer; Van crisisbeleid naar crisisbestendig beleid. Essay over de gevolgen van de coronacrisis voor het arbeidsmarktbeleid en de sociale zekerheid. Instituut GAK; september 2020. (button) Aantal werkende personen is toegenomen en aantal banen daarmee in lijn. Dit betekent echter niet dat er minder werkloosheid is. Het arbeidsaanbod is toegenomen door participatie van vrouwen en het opschuiven van de pensioenleeftijd. Ondanks het feit dat het aantal werkzame personen fors is gegroeid, is de beschikbare hoeveelheid werk in uren per hoofd van de potentiële beroepsbevolking per saldo dus afgenomen. Dit verschil tussen het participatiebeeld en het volumebeeld is een opmerkelijke onderzoeksbevinding. De overheid heeft gefaald; omdat maatregelen gericht waren op individuele werkzoekenden. De collectieve maatregelen die de overheid heeft genomen hebben alleen geleid tot een groter arbeidsaanbod (vrouwen, ouderen en mensen met een arbeidsbeperking) en een kortere werkweek (zie daling gewerkt uren in grafiek). Dit is wat de FNV betreft relevant voor de discussie over het basis inkomen en voor het verschijnsel verdwijnen banen aan de 'onderkant' arbeidsmarkt: het bevestigt dat het arbeidsbestel alsmaar niet in staat is om de hele beroepsgeschikte bevolking te voorzien van werk én een behoorlijk inkomen. Het idee dat de werkloosheid door ofwel een pamperende of activerende 'werklozenindustrie' kan worden opgelost blijkt dus gewoon fictie te zijn. De verdringing op de arbeidsmarkt neemt inmiddels door het falende overheidsbeleid vele vormen aan. (button) 1. VORMEN VAN VERDRINGING In een arbeidsmarkt waar er meer werkzoekenden zijn dan banen, zal er altijd sprake zijn van een vorm van verdringing: concurrentie. Namelijk als er twee mensen solliciteren op één baan, zal één de baan krijgen, en de andere niet. Dat geldt ook voor de banen en de mensen die vanuit de bijstand zoeken naar werk of een aanspraak maken op de garantiebanen of mensen vanuit de Wajong, WW of de WIA. Het gaat dan vaak om laag- en ongeschoold werk en vooral de meest kwetsbare groepen komen hierbij moeilijk aan het werk. Het feit dat iedereen met een uitkering na een half jaar werkeloosheid elke baan moet accepteren als passende arbeid maakt het nog lastiger voor mensen die aangewezen zijn op laag en –ongeschoold werd. Nog meer vissen in de toch al op gedroogde vijver. BIJ MEER AANBOD DAN VRAAG IS ER ALTIJD SPRAKE VAN EEN VORM VAN ‘VERDRINGING’, MAAR DAT IS EERDER CONCURRENTIE TUSSEN WERKNEMERS DAN VERDRINGING. Omdat in het geval van de garantiebanen bijvoorbeeld andere werkzoekenden de kans krijgen op de baan, zonder dat er wat verandert aan arbeidsomstandigheden, loon, arbeidsvoorwaarden etc. Als we spreken over verdringing dan hebben we het over dezelfde werkzaamheden die gedaan worden tegen een passend loon door een werknemer en die nu gedaan worden door een vrijwilliger of uitkeringsgerechtigde tegen lagere kosten. Met de invoering van de participatiewet is er aandacht gekomen voor het verschijnsel verdringing en is er gesproken over de introductie van een verdringingstoets. Om misbruik door werkgevers tegen te gaan en mensen te beschermen tegen het verschijnsel “werken zonder loon”. De praktijk laat echter zien dat de verdringings- toets een farce gebleken is. 1.1. VERDRINGING DOOR BELEID VAN GEMEENTEN VANUIT DE PARTICIPATIEWET: 'VRIJWILLIGERSWERK' / WERK ZONDER LOON Het kan iedereen overkomen. Je verliest je baan, komt in de bijstand en moet van de gemeente werk doen waarvoor je geen loon krijgt. Zonder uitzicht op een baan. En als je weigert, loop je kans dat je tijdelijk je bijstandsuitkering verliest. Zogenaamde proefplaatsingen en/of werkervaringsplekken worden nu gebruikt door werkgevers om goedkope arbeidskrachten zonder contract en uitzicht op een baan in te zetten. Vaak gaat dit ook nog eens ten koste van al bestaande werknemers met een echte baan. Dat is verdringing van betaald werk. Als FNV vinden we dat werken moet lonen. Dus als je productieve arbeid verricht, heb je ook recht op het minimumloon of cao-loon. Er moet goede begeleiding zijn bij uitstroom naar betaald werk en al het werk moet onder veilige arbeids- omstandigheden plaatsvinden. Werkervaringsplekken en/of proefplaatsingen horen niet ten koste te gaan van de echte banen van andere mensen en moeten daadwerkelijk perspectief vergroten op betaald werk. Werkgevers moeten niet hun werknemers kunnen ontslaan om daarna te kunnen verdienen aan mensen met een bijstands- uitkering. Wij willen dat gemeenten beleid maken en verbeteren om uitkeringsgerechtigden duurzaam naar werk te begeleiden en om verdringing van bestaande banen te voorkomen. Wij willen dat werken zonder loon en verdringing stopt. Helaas zien we het tegenovergestelde gebeuren. Zo heeft de FNV zich ingezet om het werken zonder loon te stoppen bij o.a. de gemeente Aalten waar mensen vanuit de Participatiewet bloemen moesten vouwen zonder betaling terwijl dit regulier werk was. > https://lokaalfnv.nl/actueel/2017/02/fnv-regelt-behoorlijke-compensatie-voor-ex-bloemenvouwers-aalten En in Groningen het Werken Zonder Loon stopgezet bij Post NL in Kolham: > https://www.fnv.nl/nieuwsbericht/algemeen-nieuws/werken-zonder-loon > https://www.trouw.nl/nieuws/fnv-dreigt-met-rechtsgang-tegen-gemeente-vanwege-uitbuiting- bijstandsgerechtigden~ba5ac065/) (button) Door toenemende gemeentelijke vrijheid en krimpende budgetten zijn er steeds meer gemeenten die misbruik maken van bijstandsgerechtigden door ze werk te laten verrichten zonder loon onder het mom van re-integratie (Bijlage 1: Woordenlijst activering werklozen). Over het algemeen is de structuur ondoorzichtig en zijn de grenzen vaag. Er zijn afgelopen jaren veel misstanden aangetoond. In dit kader heeft de FNV in juni 2015 een open brief aan de staatssecretaris gestuurd met de oproep om per gemeente een tripartite interventieteam in het leven te roepen bestaande uit gemeenten, werkgevers en werknemers om te waarborgen dat er geen verdringing plaatsvindt zolang er nog geen deugdelijke wetgeving is om verdringing tegen te gaan. Inmiddels heeft de Tweede Kamer de verdringingswet van SP Kamerlid Sadet Karabulut aangenomen en rest nog de behandeling in de Eerste Kamer om eindelijk tot deugdelijke wetgeving te komen. WERKEN ZONDER LOON LEIDT TOT VERDRINGING DOORDAT WERK ONTTROKKEN WORDT AAN DE ARBEIDSMARKT. 1.2. VERDRINGING EN GELIJK WERK MET ANDERE BELONING IN SW BEDRIJF Gemeenten laten in toenemende mate de uitvoering van de re-integratie van bijstandsgerechtigden over aan het (voormalig) SW-bedrijf. Deze keuze is niet vreemd, want binnen het SW-bedrijf is expertise aanwezig voor de begeleiding en uitplaatsing van mensen die ondersteuning nodig hebben om werk te vinden en te behouden. Zo kan het gebeuren dat SW-bedrijven werk acquireren dat vervolgens uitgevoerd wordt door bijstandsgerechtigden en SW-werknemers waarbij de eerste groep niet betaald wordt, terwijl de tweede groep cao-loon verdient. Ook gebeurt het bij onvoldoende werkzaamheden voor beide groepen, dat het SW-bedrijf ervoor kiest het werk te laten uitvoeren door bijstandsgerechtigden. Deze keuze lijkt vreemd, maar vanuit financieel oogpunt is dat niet vreemd. De gemeente betaalt het SW-bedrijf om bijstandsgerechtigden te laten werken. De idiote situatie doet zich dan voor dat bijstandsgerechtigden werken zonder loon en de SW-medewerkers niet werken en daar cao-loon voor ontvangen. Feitelijk verdringt de bijstandsgerechtigde de SW-medewerker. Dit soort van constructies is een vorm van concurrentie op arbeidsvoorwaarden en leiden snel tot verdringing. Beide zijn uiteraard onacceptabel. UITVOERING VAN DE PARTICIPATIEWET DOOR EEN (VOORMALIG) SW-BEDRIJF KAN LEIDEN TOT VERDRINGING EN CONCURRENTIE OP ARBEIDSVOORWAARDEN. UIT: CEDRIS –SECTORINFORMATIE-2019: TABEL 9 DOELGROEP MET EEN TRAJECTOVEREENKOMST IN (UNIEKE) PERSONEN 2019 Korte periode tot 4 weken (m.n. diagnose/ assessment): 1.400 Kortere periode van 4 tot 12 weken (m.n. werkfit maken): 4.700 Langduriger periode van meer dan 12 weken (m.n. werkervaring, w.b.u.): 16.900 Totaal aantal personen: 23.000 In de uitvraag is bij de trajecten onderscheid gemaakt naar de tijdsduur van de trajectovereenkomsten. Bij de sociale werkbedrijven wordt de grootste categorie gevormd door de trajecten van een langduriger periode van meer dan 12 weken (73%). Het gaat hierbij vaak om werkervaringsplaatsen en het tijdelijk werken met behoud van uitkering, alvorens een medewerker gereed is om te worden bemiddeld naar een reguliere dienstbetrekking. (button) (button) 1.3. VERDRINGING DOOR INBESTEDEN Bij de invulling van de baanafspraak of het plaatsen van uitkeringsgerechtigden op werk bij of vanuit de gemeente dreigt het gevaar van verdringing. Via cao’s en de wet overgang van ondernemingen bestaan er enkele waarborgen tegen verdringing, maar die gaan niet op bij inbesteden. Inbesteden kan gemakkelijk leiden tot ontslag van zittend personeel. (Zo was er in de gemeente Hoorn veel ophef over het ontslag van 23 reguliere medewerkers door inbesteden). > https://www.codeschoonmaak.nl/verdringing-schoonmakers-gemeenten-groeiend-probleem/ > https://hoorn.nieuws.nl/2016/03/05/7868/ Wettelijk gezien mogen gemeenten werk/taken terughalen die eerst uit- en aanbesteed waren en die door mensen laten verrichten die een ‘afstand hebben tot de arbeidsmarkt’. Ook als dit gevolgen heeft voor de werkgelegenheid van mensen die voorheen dat werk verrichtten. Er is geen sprake van contractwisseling, geen sprake van overgang van onderneming, de aanbestedingsrichtlijnen hoeven niet gevolgd te worden en de geldende cao is niet van toepassing op het rijk, gemeenten of SW-bedrijf. INBESTEDEN MAG WETTELIJK GEZIEN EN KAN LEIDEN TOT ONTSLAG VAN ZITTEND PERSONEEL BIJ HET BEDRIJF DAT VOORHEEN HET WERK DEED. 1.4. VERDRINGING VAN UITZEND -EN TIJDELIJK WERK DOOR FLEXTENSIE In 2014 kwam er een nieuw re-integratie 'instrument' op de markt voor gemeenten om bijstandsgerechtigden aan het werk te helpen. De constructie Flextensie is een vorm van werken met behoud van uitkering/werken zonder loon die gemeenten kunnen inzetten. Uitkeringsgerechtigden werken bij een externe organisatie of bedrijf. Voor de verrichte arbeid betaalt de organisatie/het bedrijf de gemeente een tarief per uur, meestal gelijk aan of iets hoger dan kosten voor het WML plus werkgeverslasten. De uitkeringsgerechtigde behoudt de bijstandsuitkering en ontvangt daarbovenop een premie van € 1,50 of € 2,– per uur, tot een bepaald maximum. Niet snel na de invoering kwamen er vragen in de Tweede Kamer o.a. door acties vanuit de FNV. 4) De staatssecretaris beloofde een onderzoek en dat kwam er in de vorm van een rapport 5) van de beleidsonderzoekers. Hieruit de volgende passage: 'Een risico op verdringing bestaat omdat Flextensie meestal wordt ingezet bij reguliere werkzaamheden. Daarnaast komt het er in de praktijk waarschijnlijk vaak op neer dat bedrijven een lagere prijs betalen dan zij anders zouden doen. In hoeverre dat financiële “voordeel” teniet wordt gedaan door de grotere begeleidings- vraag en de verminderde arbeidsproductiviteit van deze kandidaten kunnen wij hier niet beoordelen. Sommige gemeenten geven overigens aan dat het gevaar van verdringing altijd aanwezig in de uitvoering van de Participatiewet. Maatregelen die de arbeidskansen voor een moeilijk plaatsbare doelgroep vergroten, gaan altijd mogelijk ten koste van een andere doelgroep'. En ook valt er te lezen: 'In lijn met een eerder rapport van de Inspectie SZW valt op, dat een minderheid van gemeenten beleid vast heeft gelegd over het voorkomen verdringing. In ons onderzoek had een kwart van de gemeenten dat gedaan. Driekwart van de gemeenten heeft géén dergelijk beleid vastgelegd'. 4) https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kv-tk-2017Z06630.html 5) https://www.beleidsonderzoekers.nl/wp-content/uploads/2017/10/P0050-Werken-met-Flextensie.pdf (button) 1.5. VERDRINGING VAN UITZEND -EN TIJDELIJK WERK DOOR SCHAKELKANS De gemeente Groningen heeft in 2019 een nieuw fenomeen voor bijstandsgerechtigden in het leven geroepen: ‘Schakelkans’ 6). Schakelkans is de opvolger van Flextensie, een methode waar de FNV ook al grote bezwaren tegen had. Het verschil tussen Schakelkans en Flextensie is dat bijstandsgerechtigden nu rechtstreeks bij een werkgever worden geplaatst, in plaats van een in een poule. Schakelkans zegt de arbeidskansen van mensen te vergroten door werk te doen door middel van tijdelijke opdrachten van reguliere werkgevers (brief gemeente Groningen aan de raad). Om meerdere redenen vindt de FNV het inschakelen van Schakelkans onwenselijk. Het deelnemende bedrijf betaalt 12,75 euro per uur waarvan de deelnemer (lees: uitkeringsgerechtigde) 2 euro per uur krijgt. De gemeente brengt de werkgever 12,75 euro per uur in rekening, dat komt om en nabij neer op het brutominimumloon, inclusief de loonbelasting en de premies. In dat bedrag zitten niet de kosten inbegrepen die de werkgever anders zou moeten betalen, zoals vergoedingen, gratificaties, winstuitkering, pensioenpremie, adv-dagen etc. Het exacte bedrag verschilt per cao, maar duidelijk is dat het altijd minder is dan wanneer een cao van toepassing zou zijn. Werkgevers ontlopen ook het risico op loondoorbetaling bij ziekte. Verdringing wordt zo veel mogelijk voorkomen; aldus de gemeente. Maar de vraag is hoe? Dit wordt niet uitgelegd. In deze constructie is niet de verplichte toets op verdringing van toepassing zoals bij een participatieplaats. 1.6. DE TEGENPRESTATIE EN VERDRINGING Verdringing van betaalde arbeid is in de huidige participatiewet verboden. In de praktijk is er geen toets op verdringing en is controle van verdringing moeilijk. Verdringing wordt veroorzaakt doordat mensen werk doen via bijvoorbeeld een proefplaatsing of vrijwilligerswerk (tegenprestatie) waarvoor ook een loon kan worden betaald. Door deze constructie van werken zonder loon worden banen aan de reguliere arbeidsmarkt onttrokken. De bedoeling van de P-wet is dat de werkzoekende in de bijstand werknemersvaardigheden aanleert waardoor een betaalde baan in zicht komt. Maar de mensen die volgens de participatiewet niet in aanmerking komen voor re-integratie ondersteuning móéten een tegenprestatie verrichten en dat is meestal in de vorm van vrijwilligers- werk. Er is geen onderzoek naar de waarde van verdringing door de Participatiewet. Er zijn geen tot nauwelijks gegevens beschikbaar. Maar er is wel onderzoek gedaan naar de waarde van vrijwilligerswerk en wanneer er sprake is van verdringing door vrijwilligerswerk. Dit geeft ons een beeld in de omvang van de economische waarde van vrijwilligerswerk. WAAROM IS DEFINITIE VERDRINGING BELANGRIJK? Verdringing heeft te maken met: 1. Efficiëntie (totale welvaart): investeren in arbeidsbemiddeling die de ene werkzoekende voorrang geeft boven de andere leidt tot welvaartsverlies. 2. Rechtvaardigheid (verdeling van welvaart): investeren in arbeidsbemiddeling die verschillen in arbeidskansen (en daarmee welvaart) verkleint kan als rechtvaardig worden gezien. 3. Verdringing niet verwarren met concurrentie op de arbeidsmarkt die zorgt voor een efficiëntere allocatie van personen over banen (hogere efficiënte, hogere welvaart) Presentatie op studiemiddag NISZ Utrecht, 22 januari 2016 Arjan Heyma. > http://docplayer.nl/17194908-Verdringing-op-de-arbeidsmarkt-wat-is-het-en-hoe-meet-je-het.html Volgens een brief van de VNG d.d. 23 maart 2017 waren er op dat moment alleen al in Rotterdam 10.000 mensen in een tegenprestatie actief. > https://vng.nl/files/vng/brieven/2018/20170323-brief-parlement-wet-verdringingstoets.pdf 6) https://gezinsbode.nl/artikel/1130021/uitzendbranche-en-fnv-kritisch-op-truc-met-uitkeringsgerechtigden.html (button) In deze brief zegt de VNG ook van mening te zijn dat verdringing moet worden tegengegaan. VNG vind echter het instrumentarium in de Pwet voldoende handvatten bieden om verdringing aan te pakken. Gemeenten moeten tijd krijgen om dit zelf goed te regelen. Het door de VNG blijven afdoen van verdringing als een noodzakelijk kwaad leidt ertoe dat gemeentes zich slechts richten op de toepassing van re-integratie instrumenten en niet op de noodzakelijkheid en effectiviteit van de instrumenten. Eenheidsworst i.p.v. maatwerk. VNG kiest uiteraard voor de weg van de minste weerstand en legt ook een link met de hogere uitvoeringskosten die ontstaan als er vooraf op verdringing moet worden getoetst. “Nog los van de vraag of dit budget (…..) toereikend zou zijn, is duidelijk dat het om een enorme operatie gaat die gemeentes los van hun bestaande taak moeten uitvoeren.” > https://vng.nl/files/vng/brieven/2018/20170323-brief-parlement-wet-verdringingstoets.pdf In Deventer heeft men inmiddels andere, nare, ervaringen. Men is daar eind 2015 in zee gegaan met een externe partij, Werkmakelaar-Oost, die begin 2018 failliet is gegaan. In het najaar van 2016 is WM-O daadwerkelijk begonnen met de werkzaamheden nadat er een subsidieaanvraag was rondgemaakt. WM-O kreeg, volgens de afspraken in deze subsidieregeling, van de gemeente mensen aangedragen zonder arbeidsbeperkingen. De bedoeling was dat WM-O mensen zonder arbeidsbeperking zou helpen aan een betaalde baan. Dit middels een proefplaatsing van 3 maanden om zo vast te stellen of een persoon over voldoende competenties beschikt voor de beoogde baan. De praktijk was echter anders: een schrijnend verhaal van uitbuiting van bijstandsgerechtigden! > https://www.tubantia.nl/deventer/het-ging-bij-werkmakelaar-oost-al-mis-vanaf-het-begin~a2a6619f/ Het voorbeeld van de gemeente Deventer laat duidelijk zien dat er wel degelijk behoefte is aan een betere omschrijving vooraf en periodieke controle van wat beoogd wordt. In dat kader is de opmerking van VNG misplaatst dat controle vooraf van re-integratie plaatsen op verdringing niet opgelegd kan worden zonder extra middelen. 7) De Pwet is namelijk een bezuiniging, er is in totaal minder middelen overgegaan naar de gemeentes dan voor de invoering van de Pwet beschikbaar waren, en dit met instemming van VNG. Deventer laat namelijk zien dat je als gemeenschap achteraf de rekening moet betalen van gebrekkig beleid. 1.7. VERDRINGING DOOR AL DAN NIET VRIJWILLIG 'VRIJWILLIGERSWERK' Naast het verschijnsel van verdringing door het inzetten van bijstandsgerechtigden op allerlei zogeheten re-integratie trajecten kennen we sinds de invoering van de Participatiewet en het doorvoeren van miljarden aan bezuinigingen in het sociaal domein sinds de decentralisatie in 2015 een nieuw fenomeen van verdringing van betaald werk door vele soorten “vrijwilligers”. Vooral in de sectoren vervoer en zorg zien we de laatste jaren door de bezuinigingen een sterke toename van het aantal vrijwilligers. De functies die zij vervullen waren tot voor kort regulier betaalde banen. Het begrip ‘vrijwilligerswerk’ is door de Interdepartementale Commissie Vrijwilligersbeleid (1982) gedefinieerd als: ‘werk dat in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving’. Het CBS neemt deze uitleg van het begrip ‘vrijwilligerswerk’ over als officiële definitie. Bij vrijwilligers- werk gaat het om niet-beroepsmatige participatie in verschillende organisaties. Vrijwilligerswerk heeft naast een maatschappelijke ook een sociale functie die van belang is voor de samenhang in de samenleving. Mensen die vrijwilligerswerk doen hebben daar uiteenlopende motieven voor: de wens om te helpen of om zich nuttig te voelen, plichtsbesef, persoonlijke ontwikkeling, het leren van vaardigheden, carrièremotieven, vrijetijdsbesteding en het opdoen van sociale contacten en sinds de invoering van de Participatiewet ook als verplichte tegenprestatie. 7) https://vng.nl/files/vng/brieven/2018/20170323-brief-parlement-wet-verdringingstoets.pd (button) WAT IS VOLGENS DE OVERHEID VERDRINGING? Het kostte wat moeite om erachter te komen wat de overheid precies onder ‘verdringing’ verstaat. Dit heeft te maken met het feit dat er nog geen ‘vaste’ definitie is bepaald en dat de burger deze zelf af moet leiden uit verschillende brieven van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Daarom steunt de FNV het wetsvoorstel van kamerlid Karabulut zodat de overheid tot wetgeving ‘verdringing’ komt, waarbij ontslagen werknemers en uitkeringsgerechtigden recht gedaan wordt. Staatssecretaris SZW Jetta Klijnsma stelt in 2014 dat wanneer het gaat om vrijwilligers “het moet gaan om een additionele functie, waarmee onder meer wordt bedoeld dat het geen reguliere productieve arbeid betreft.” Daarnaast merkt zij op: “om verdringing te voorkomen kan bij voorbeeld ook de eis worden gesteld dat de werkplek altijd bovenop de reguliere formatie wordt ingevuld.” Bovendien stelt Klijnsma in haar brief dat “als de werkzaamheden niet additioneel zijn maar er aan alle kenmerken van een dienstbetrekking wordt voldaan, er sprake [dient] te zijn van een beloning conform de Wet minimumloon en minimumvakantietoeslag.“ Verder wordt er in een brief van 10 juli 2014 geschreven dat er ”sprake is van verdringing van betaalde arbeid wanneer de betreffende activiteiten ergens in Nederland tot een betaalde functie behoren”. Het voorstel van staatssecretaris Klijnsma is dit niet meer op landelijk niveau te laten toetsen, maar op het niveau van de desbetreffende organisatie. Bovendien stelt Klijnsma dat er “als stelregel [kan] worden gehanteerd dat er geen officiële vacature voor de betreffende baan open mag staan of dat de werkzaamheden niet korte tijd (binnen een jaar) daarvoor zijn opgeheven”. Dat deze omschrijving niet volstaat moge duidelijk zijn aan de hand van voorbeelden in hoofdstuk 2. 12 (button) 2. VERDRINGING IN DE SECTOREN VERVOER EN ZORG 2.1. VERDRINGING IN DE VERVOERSECTOR VRIJWILLIGERS IN TAXI- EN BUSVERVOER (ARTIKEL VAN ROEL BERGHUIS) Overheid moet onrendabele buslijnen niet uitbesteden aan vrijwilligers. Het is natuurlijk heel raar dat de overheid van haar inwoners eist zo snel mogelijk een baan te vinden, terwijl diezelfde overheid stimuleert dat betaalde banen worden omgezet in vrijwilligerswerk. In het rapport ‘Het betere werk’ doet de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) aanbevelingen voor goed werk voor iedereen. Ze levert argumentatie zodat bedrijven, instellingen, sociale partners en overheid dat als een belangrijke maatschappelijke opdracht gaan zien. “Goed werk is essentieel: voor de kwaliteit van leven van individuen, voor de economie en voor de samenleving als geheel”, stelt WRR. De FNV wil daarom de vraag oproepen hoe het kan dat regulier en maatschappelijk belangrijk werk als een goed lokaal vervoersnetwerk van buurtbussen drijft op vrijwilligers. Waar mensen met een goed hart en verantwoordelijkheidsgevoel de gaten vullen die de busbedrijven uit winstbejag bewust laten vallen. > (button) Onbetaald belangrijk werk doen en daar niets voor krijgen om uiteindelijk geld uit te sparen op de provinciale begroting. Want het is de provincie die de aanbestedingen uitgeeft en die de keuze maakt voor een bedrijf. In die onderhandelingen kunnen andere keuzes gemaakt worden. Maatschappelijk verantwoorde keuzes. Dat is nu precies wat onder meer de provincie Noord-Brabant doet. Zo’n 80 buurtbussen en 1000 gratis chauffeurs houden daar het Openbaar Vervoer op peil volgens vaste routes met dienstregeling. Als gevolg van provinciale bezuinigingen kozen busbedrijven er massaal voor bestaande onrendabele lijndiensten te schrappen. Vooral in kleine kernen en buitengebieden. De FNV is helemaal niet tegen een kleinere bus waar 8 personen en een chauffeur in kunnen. Het is zelfs zo dat de cao Openbaar Vervoer daarin voorziet met een aparte paragraaf. Maar de vaak beursgenoteerde busbedrijven blijven dus rendabel en de provincie komt hiermee weg over de ruggen van deze vrijwilligers. Mensen met een hart van goud die bedrijven onbewust helpen. De solidariteit tussen de dikke en dunne lijnen moet in stand blijven door geld wat op de dikke lijnen wordt verdiend. Is openbaar vervoer een maatschappelijke taak of niet? De FNV noemt deze praktijk werkverdringing. Omdat er een normaal salaris bij past en ook een verzekering. Werkverdringing van betaald werk is niet alleen aan de orde in het Openbaar Vervoer. In meerdere sectoren is de vrijwilliger de panacee om te bezuinigen. We moeten dus een antwoord vinden op de vraag wat we tegenwoordig nog als betaalde arbeid beschouwen. In de visie van de FNV is de buschauffeur een vak waarvoor diploma’s nodig zijn. Het chauffeurs vak kent een leven lang leren en chauffeurs moeten strenge fysieke keuringen ondergaan. Het werk van buurtchauffeur kan in de meeste gevallen niet als vrijwilligerswerk beschouwd worden omdat in het economische verkeer doodgewoon een beloning mag worden verwacht. Een betrouwbare overheid vervult zijn zorgplicht voor zijn belasting betalende burgers. Goed Openbaar Vervoer, hoort daar gewoon bij. Uitgevoerd door vakbekwame mensen die hun inspanningen beloond zien met een goed salaris. Pleiten voor vrijwilligerswerk vanuit bezuinigingsoogpunt is ongepast en beledigend voor een ieder die dit aangaat. En waar houdt dit op? Bij vrijwillige bouwvakkers? Of vrijwillige schoonmakers, onderwijzers, journalisten en artsen? Goed werk voor iedereen zoals het rapport van de WRR stelt is een gezond uitgangspunt dat de FNV niet vaak genoeg kan benadrukken. Roel Berghuis is vakbondsbestuurder bij de FNV en houdt zich bezig met de effecten van marktwerking en aanbestedingen. > https://joop.bnnvara.nl/opinies/overheid-moet-onrendabele-buslijnen-niet-uitbesteden-aan-vrijwilligers Tijdens de economische crisis in 2008 zijn er vanuit de FNV, bijvoorbeeld vanuit de sector vervoer, veel signalen afgegeven richting het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) dat bedrijven ontslagen medewerkers vervingen door vrijwilligers om kosten te besparen. De kans op verdringing wordt ook nog heel duidelijk aangegeven in het volgende onderzoeksrapport van onderzoekers Lucas Meijs, Kirsten Parren en Frans-Joseph Simons: > https://www.dedikkeblauwe.nl/news/verdringing-vrijwilligers > https://www.dedikkeblauwe.nl/files/attachment/348 Zij stellen: “Verdringing door vrijwilligers hoog risico bij overheid en markt” Het risico op ongewenste verdringing van betaalde arbeidskrachten is groot in een vrijwilligers-ondersteunde, service delivery organisatie die niet behoort tot de civil society maar tot de markt of de overheid en waarbij de kostenbesparing vooral relevant is voor die overheid of bijvoorbeeld een verzekeraar. Dat is een van de uitkomsten van een eerste onderzoek door de Erasmus Universiteit in opdracht van het Wetenschappelijk Bureau 50PLUS naar onder andere uitwisselbaarheid met en verdringing van betaalde arbeid (en vice versa).“ (button) Het rapport zegt over verdringing: ‘De grote aantallen vrijwilligers die in onze samenleving actief zijn en de daaraan verbonden economische waarde hebben als potentieel nadeel dat daarmee betaald werk wordt verdrongen. Tegelijkertijd zal het voor iedereen duidelijk zijn dat deze verdringing bij een vrijwillige voetbaltrainer bij de F4 heel anders is dan bij een vrijwilliger van een bibliotheek. In dit onderzoek is deze intuïtieve vraag geadresseerd door het ontwikkelen van een benadering van uitwisselbaarheid en verdringing. Onder uitwisselbaarheid wordt verstaan dat vrijwilligers en beroepskrachten dezelfde activiteiten kunnen uitvoeren. Uitwisselbaarheid is daarmee een neutrale term, waarvoor geldt dat eigenlijk iedere activiteit die ergens betaald en beroepsmatig wordt uitgevoerd in een andere context onbetaald en vrijwillig wordt uitgevoerd. Op basis daarvan kan duidelijk worden vastgesteld dat vrijwilligerswerk geen functieomschrijving is, maar een typische beloningsstructuur (geen geld).’ 2.2. VERDRINGING EN “VRIJWILLIGERSWERK” IN DE ZORG Het verschijnsel van verdringing van reguliere banen door vrijwilligers en ‘vrijwillige’ inzet vanuit de Participatiewet in de zorg is al enige tijd aan de gang. 2014: REINIER ENGELEN, CAMPAGNE ‘RED DE ZORG’: Ik zie veel voorbeelden van vrijwilligerswerk in de verzorgingsinstellingen. Een voorbeeld zijn de studenten die in lege kamers van een ouderentehuis geplaatst worden die als tegenprestatie voor ouderen moeten zorgen. Wij zeggen tegen deze verzorgingshuizen dat je geen professioneel werk hoort uit te laten voeren door onervaren studenten. Maar het antwoord is dan dat er bezuinigd wordt door de overheid en dat er geen geld is. Dus wat wij nu zien is dat zorg nu over de professionele grens heen wordt versoberd. Koffievrouwen doen tegenwoordig veel meer dan alleen koffie rondbrengen / inschenken. De Raad van Bestuur vertelde ons dat de studenten alleen extra’s waren, dus dat professionals het over zouden nemen wanneer dat nodig zou zijn. Maar professionals hebben geen tijd om taken ‘over te nemen wanneer nodig’ en goede vrijwilligers voelen zich gegijzeld in een morele vraag naar hulp. De overheid en de zorginstelling zijn dan mooi de lachende derde! In kantines van zulke zorginstellingen zie je hetzelfde gebeuren. Vrijwilligers worden ingeroosterd in het dagschema alsof zij meedraaien als algemeen dagelijkse behoefte, terwijl zij dat niet horen te zijn. De vrijwilligers worden bovendien ‘aangestuurd’ terwijl de professionals niet eens aanwezig zijn omdat zij niet ingeroosterd zijn. VOORBEELD: PETRA Petra is een bijstandsgerechtigde uit Amsterdam. Vanuit de bijstand volgde zij een leer werktraject waarbij zij 2 jaar lang 4 dagen per week onbetaald werk verrichtte als helpende in een verzorgingshuis. Zij volgde tegelijkertijd 1 dag per week scholing voor het diploma Helpende. Na die 2 jaar haalde zij haar diploma als Helpende en zou een betaalde baan krijgen in het verzorgingshuis. Helaas werden op dat moment de bezuinigingen van het vorige kabinet aangekondigd wat zou leiden tot de sluiting van de verzorgingshuizen en het wegbezuinigen van meer dan 60.000 banen in de zorg. Ze kreeg daarom als- nog na die 2 jaar geen contract maar bleef in de bijstand. Een half jaar later werd zij opgeroepen door de werkconsulent van de gemeentelijke sociale dienst en kreeg zij een participatieplaats/leerwerkplek aangeboden. En wat was die participatiebaan? Als Helpende in haar eigen verzorgingshuis. Ze mocht (terwijl ze nu gediplomeerd was) weer hetzelfde werk onbetaald gaan doen. Dit is één van de vele voorbeelden van de inzet van mensen vanuit de bijstand in de zorg. Door de bezuiniging van het vorige kabinet zijn veel mensen hun betaalde baan in de zorg kwijtgeraakt. De schatting is ongeveer 60.000 mensen. (Zie cijfers CBS) De cijfers gaan over verzorgend personeel in verzorgingshuizen (Helpende, gastvrouwen voedingsassistenten) en huishoudelijke hulpen vanuit de WMO. Juist deze groep heeft grote problemen om opnieuw aan het werk te komen vanwege hun opleiding/werkervaring/leeftijd. FNV ziet nu dat dit werk nu voor een belangrijk deel wordt gedaan door vrijwilligers en als tegenprestatie vanuit de bijstand (bijvoor- beeld in de VVT de gastvrouwen en voedingsassistenten) en door mensen die via een platform werken, zoals Helpling (huishoudelijke hulp) en mantelzorgers. (Zie in bijlage 2 de vacatures voor vrijwilligerswerk.) (button) TOTAAL HUISHOUDELIJKE HULP 2003-20019 (IN PERSONEN X 10) ARBEIDSDUUR (uren per week) JAAR TOTAAL 0 − 11 12 − 19 20 - 27 28 − 34 35 en meer 2003 189 82 41 29 10 26 2004 206 89 43 30 14 29 2005 207 91 46 30 13 29 2006 205 89 46 28 14 29 2007 207 83 52 30 16 26 2008 202 74 51 32 15 29 2009 198 69 47 36 17 30 2010 199 69 46 40 16 28 2011 194 65 47 39 16 27 2012 203 75 50 38 18 23 2013 93 39 27 17 5 5 2014 93 39 27 16 5 5 2015 92 40 25 15 5 5 2016 89 37 22 14 7 9 2017 87 35 22 17 5 5 2018 70 27 21 13 5 5 2019 64 26 17 13 3 4 ONTWIKKELING AANTAL VERZORGEND PERSONEEL 2003-2019 (PERSONEN X 1000) ARBEIDSDUUR (uren per week) JAAR TOTAAL 0 − 11 12 − 19 20 - 27 28 − 34 35 en meer 2003 109 16 28 30 22 12 2004 106 15 28 27 22 13 2005 109 13 27 28 26 15 2006 116 13 32 31 25 14 2007 122 16 31 34 29 13 2008 116 13 26 37 29 11 2009 122 12 29 40 31 10 2010 2 0 1 1 0 0 2011 2 1 1 1 0 0 2012 128 12 29 45 29 12 2013 26 3 5 9 6 2 2014 19 4 3 6 4 2 2015 17 3 2 6 5 2 2016 16 3 3 5 4 1 2017 14 2 2 5 3 2 2018 4 0 0 1 1 2 2019 5 1 0 2 1 0 Het aantal vrijwilligers is in de verpleeg/verzorgingshuis en thuiszorg is groot. In de VVT waren het in 2018 163.193 mensen. Gemiddeld zijn er 329 vrijwilligers per organisatie. (Zie pag. 28 van de kengetallen van ActiZ). 8) 8) https://www.actiz.nl/stream/actiz-indicatoren-algemene-personele-kengetallen (button) De verhouding tussen vrijwilligers en betaalde krachten verschilt per instelling: van 0,67 tot 1,15. Soms zijn er dus meer vrijwilligers dan betaalde krachten. Het zijn vooral middelgrote en grote instellingen waar de verhouding bijna 1 op 1 is. Deze cijfers gaan over personen, er zijn geen gegevens over aantal uren per week/ maand en werkzaamheden waarvoor ze worden ingezet. (Zie pag. 29 van de kengetallen van ActiZ.) De vraag naar vrijwilligers neemt toe (zie pagina 7 en 8 van de handreiking vrijwilligersbeleid) Dit heeft te maken met bezuinigingen en met taakverschuiving, naast zorg wordt aan cliënten/bewoners meer ondersteuning gegeven. De grenzen tussen betaald werk en vrijwilligerswerk vervagen en vrijwilligers krijgen ander taken. (Zie de handreiking movisie). 9) Instellingen nemen vrijwilligers serieuzer. Ze hebben beleid, doen aan begeleiding en opleiding en registreren vrijwilligers, daarvoor bestaat een systeem. Er worden diverse typen vrijwilligers onderscheiden, waarbij mensen met een bijstandsuitkering ook genoemd worden (handreiking movisie). Voor terminale en palliatieve zorg is de verhouding tussen betaalde krachten en vrijwilligers nog veel schever. Het aantal vrijwilligers is toegenomen van 10.650 in 2013 tot 12.012 in 2018. (Zie pag. 25 van de VPTZ-rapportage.) Het aantal uren vrijwilligerswerk per cliënt is niet significant toegenomen. Het aantal betaalde krachten is in 2018 597, dus 2x zoveel vrijwilligers als betaalde krachten. Ook hierbij zijn er geen gegevens over aantal fte of gewerkte uren per week/maand. Wel uitsplitsing naar functie. Voor de terminale en palliatieve zorg bestaat 62 tot 88% van de werkzaamheden uit zorgtaken. (Zie VPTZ-rapportage pag. 31) 10) DE FNV VINDT DAT WERK IN DE ZORG TEN ALLE TIJDEN GEWOON BETAALD WERK DIENT TE ZIJN. Vrijwilligerswerk hoort alleen het werk te zijn wat voorheen niet als regulier werk betaald werd. In de zorg gaat het dan om begeleiding bij dagbesteding, gastvrouwen/heren, bedden opmaken, schoonmaak, verzorgen koffie/thee, lunch etc., restaurant werkzaamheden, vervoer van ouderen en gehandicapten, etc. Een korte inventarisatie levert honderden vacatures op in de zorg die voorheen gewoon als regulier werk betaald werden. Schrijnender nog is het feit dat uitkeringsgerechtigden aan het werk worden gezet in de zorg op functies die voorheen betaald werden en waar nu nul uitzicht op een betaalde baan is door de bezuinigingen en veranderingen in de bekostiging. 9) https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2018-04/Toolkit-Zorg-Beter-met-Vrijwilligers.pdf 10) https://www.vptz.nl/wp-content/uploads/2019/11/VPTZ-Registratierapportage-2018-V2def.pdf (button) 3. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Vrijwilligerswerk is wat de FNV betreft werk wat naast professioneel werk ingezet wordt ter verrijking van onze maatschappij. Maar dit werk mag nooit werk verdringen waar voor betaald dient te worden. De FNV begrijpt niet waarom de toets op verdringing door de staatssecretaris aangepast is met een toets op vacatures binnen hetzelfde bedrijf binnen de termijn van 1 jaar. Uit alle sectoren is er onbegrip voor deze termijn, waarbij werknemers die ontslagen zijn een jaar en een dag later terug mogen komen als vrijwilliger. De FNV bepleit dat deze uitleg van ‘verdringing’ van de staatssecretaris van SZW van tafel gaat. De besproken ‘gijzeling’ van burgers om diensten gratis door te zetten en de inzet van uitkeringsgerechtigden vanuit de bijstand moet stoppen. De voorbeelden in dit rapport spreken voor zich. ALS FNV DOEN WIJ DAN OOK DE VOLGENDE AANBEVELING: INVOERING VAN DE VERDRINGINGSTOETS VAN SP TWEEDE KAMERLID KARABULUT ZOALS DIE NU VOORLIGT BIJ DE EERSTE KAMER. > https://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/34325_initiatiefvoorstel_karabulut “Doel van dit initiatiefwetsvoorstel van het Tweede Kamerlid Karabulut (SP) is het tegengaan van ongewenste verdringing op de arbeidsmarkt door het introduceren van een verdringingstoets. Met deze toets wordt mensen met een bijstandsuitkering meer kansen geboden op een betaalde baan en worden werknemers in loondienst en zelfstandigen zonder personeel beschermd tegen oneerlijke concurrentie door onbetaalde of laagbetaalde krachten. Door het invoeren van een toets op verdringing, die moet worden uitgevoerd voordat de overheid afspraken maakt met een instelling, bedrijf of andere organisatie over de inzet van mensen met een uitkering, wordt voorkomen dat deze werkzaamheden tot verdringing van betaalde arbeid leiden. Dit betekent ook dat dit verplichtingen voor de uitkeringsgerechtigden met zich meebrengt. Als een gemeente voor werkgelegenheid in de vorm van algemeen geaccepteerde arbeid zorgt die conform de cao-afspraken wordt beloond, dient de uitkeringsgerechtigde dit werk te accepteren.” Deze samenvatting is gebaseerd op het wetsvoorstel en de memorie van toelichting zoals ingediend bij de Tweede Kamer. Utrecht 23 november 2020 18 4. BIJLAGEN BIJLAGE 1: Woordenlijst activering werklozen (Woordenlijst re-integratietrajecten verzameld door FNV onderzoeker Dirk Kloosterboer) BIJLAGE 2: Verdringing van WSW werknemers door bijstands-gerechtigden ( Cijfers trajecten Sociale Werkbedrijven) BIJLAGE 3: Willekeurige greep uit vacatures 'vrijwilligerswerk' (2e kwartaal 2020) BIJLAGE 4: Stukken (inclusief citaten over verdinging) (button) (button) (button) (button) (button) BIJLAGE 1: WOORDENLIJST ACTIVERING WERKLOZEN Instanties zijn creatief in het bedenken van nieuwe manieren om werklozen, zoals dat heet, te ‘activeren’. Voor wie door de bomen het bos niet meer ziet, hieronder een handig overzicht. A Aan-de-slag traject Arbeidsactivering Arbeidsgewenning Arbeidsmatige dagbesteding Arbeidsoriëntatie D Direct werk G Gewenningstraject Gunbaan K Kanscaf L Leerervaringsplek Leerwerkplek Leerwerkstage M Maatschappelijk nuttige activiteiten (MNA) O Onbeloonde werkzaamheden Opstapbaan Oriëntatieplaats P Participatiebaan (ook: participatieplaats) Praktijkdiagnose Proefplaatsing S Schakelkans Seniorenstage Snuffelstage Sociale activering T Tegenprestatie Traineeplaats jongere V Vrijwilligerswerk W Wederkerigheid Werk met behoud van uitkering Werk voorop Werkactiveringstraject Werken met beperkte loonwaarde Werkervaringsplaats (Wep) Werkfitstage Werkkwalificerende activiteiten WerkLoont-traject Werkoriëntatie Werkstage Werktraject Work first Met dank aan het Ministerie van SZW, Divosa, Stimulansz en diverse gemeenten. > https://dirkmjk.nl/nl/74/woordenlijst-activering-werklozen Lijst bijgehouden door Onderzoeker Dirk Kloosterboer van de FNV (button) BIJLAGE 2: VERDRINGING VAN WSW WERKNEMERS DOOR BIJSTANDS- GERECHTIGDEN BRANCHE-INFORMATIE VAN DE (VOORHEEN) SW-BEDRIJVEN, UIT JAARVERSLAGEN 2015 RESP. 2019 VAN CEDRIS. NB Onderstaande cijfers betreffen mensen die zonder dienstverband werken bij (voormalig) SW-bedrijven. 1) Anno 2019 werken bij de voormalige SW-bedrijven bijna 17.000 uitkeringsgerechtigden meer dan 3 maanden met slechts behoud van uitkering. Een verdubbeling t.o.v. 2015. De inkomsten die de bedrijven genereren uit het (onbetaald) laten werken van uitkeringsgerechtigden zijn tussen 2015 en 2019 verdrievoudigd, van iets meer dan 100M naar iets meer dan 300M. Voornamelijk subsidies, maar toch ook voor 100M aan opbrengst van de productie van deze mensen. 2015 — TABEL 12 DOELGROEP MET EEN TRAJECTOVEREENKOMST. In personen 2015 % Tegenprestatie naar vermogen 2.800 22 Werkervaringsplaats/stage 8.800 68 Participatiewet overige doelgroepen 1.300 10 Totaal 12.900 100 2019 − TABEL 9 DOELGROEP MET EEN TRAJECTOVEREENKOMST IN (UNIEKE) PERSONEN 2019 % Korte periode tot 4 weken (m.n. diagnose / assessment) 1.400 6 Kortere periode van 4 tot 12 weken (m.n. werkfit maken) 4.700 20 Langduriger periode > 12 weken (m.n. werkervaring, w.b.u.) 16.900 73 Totaal 23.000 100 Het rapport zegt dat die ca. 23.000 vergelijkbaar is met voorgaande jaren. 2015 − TABEL 15 OPBRENGST OVERIGE DOELGROEPEN (X € 1.000.000) Opbrengst 2015 2014 Arbeidsplaatsgebonden subsidies 24 23 Opbrengst activiteiten overige doelgroepen 83 90 Totaal 107 113 De kosten komen in 2015 vrijwel overeen, 110 , waarvan 58 voor de begeleiding 2019 − TABEL 12 OPBRENGST OVERIGE DOELGROEPEN (X € 1.000.000) 2019 2018 Arbeidsplaats gebonden subsidies 205 187 Opbrengst activiteiten overige doelgroepen 101 83 Totaal 306 270 De kosten zijn in 2019 wederom net iets hoger dan de opbrengsten, nu 312 waarvan 159 voor de begeleiders (tegen 58 in 2015). (De kosten voor begeleiding WSW ’rs daalde van 512 naar 477, die van traject gangers steeg dus van 58 naar 159 miljoen. Werkgelegenheid voor pakweg 1000 begeleiders) Uitstroomcijfers van de mensen die een traject hebben gevolgd naar (een vorm van) betaalde arbeid zijn er niet. 1) Er zijn in 2019 ook zo’n 14.000 mensen vanuit de Pwet die wel een dienstverband hebben, bv. met LKS – tegen maar iets meer dan 2000 in 2015. (Naast de bijna 78.000 WSW’ers in 2019, resp. een kleine 98.000 WSW’ers in 2015) (button) BIJLAGE 3: WILLEKEURIGE GREEP UIT VACATURES 'VRIJWILLIGERSWERK' 2E KWARTAAL 2020 NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Culinaire vrijwilliger Roermond De Zorggroep https://www.indeed.nl/jobs?q&l=Limburg& jt=volunteer&start=10&vjk=d4a4da431a328296 Vrijwilliger paliatieve zorg Roermond De Zorggroep https://www.indeed.nl/jobs?q&l=Limburg&jt= volunteer&start=20&vjk=1bc3097d70f84f02 Busschauffeur ouderen vervoer Voorschoten ouderenzorg Topaz https://werkenbijtopaz.nl/vacature/vrijwilliger- voor-de-bus/128 Coördinator Taal & Ouders Utrecht taal doet meer https://vcutrecht.nl/vacature/52417 Vrijwilliger (geestelijke verzorging) Utrecht-zeist- doorn Diakonessenhuis https://vacatures.diakonessenhuis.nl Vrijwilliger in de zorg Delft Reinier de Graaf https://reinierdegraaf/vacancy Vrijwilligers die meehelpen in de zorg in ons hospice Rotterdam De Regenbooghttps://www.indeed.nl/ cmp/De-Regenboog/reviews https://www.leliezorggroep010.nl/ Vrijwilliger Gastvrouw/heer wachtkamer Den haag Parnassiahttps://www.indeed.nl/cmp/ Parnassia-Groep/reviews https://www.parnassiagroep.nl/ Gastheer/Gastvrouw (vrijwilligers) Amsterdam Zone2Source https://zone2source.net/nl/vacatures/ Vrijwilligers ter ondersteuning in de huiskamer Rotterdam Atrium https://www.leliezorggroep010.nl/vacatures Gastheer/vrouw gezocht voor onze Flexotels! Castricum Parnassia Groep https://www.indeed.nl/cmp/Parnassia-Groep VrijwilligerBegeleider Gezinnen Amsterdam Home-Start Combiwel https://www.combiwel.nl/home-start-en-opvoedadviseur/ Vrijwilligers gezocht voor Villa Dolfijn! Hoensbroek https://www.indeed.nl/cmp/Philadelphia- Zorg/reviews Philadelphia zorg Limburg https://www.indeed.nl/cmp/Philadelphia-Zorg Vrijwilligersvoor de dienst geestelijke verzorging Leiderdorp Alreine https://www.werkenbijalrijne.nl/vacatures/ Vrijwilliger OLVG - Gastvrouw of Gastheer Spoedeisende Hulp Amsterdam OLVG Seh https://www.werkenbijolvg.nl/vacatures Vrijwilliger (geestelijke verzorging) Utrecht Diakonessenhuishttps://www.indeed. nl/cmp/Diakonessenhuis/reviews https://vacatures.diakonessenhuis.nl/vakgebieden Vrijwilligers voor diverse activiteiten. Tiel Zorgcentra De Betuwe https://vrijwilligers.zorgcentradebetuwe.nl/ Vrijwilligervoor activiteiten Breda Amarant https://www.tangram-tis.nl/10457 Vrijwilliger Nijmegen Radboudumchttps://www.indeed.nl/ cmp/Radboudumc/reviews https://www.radboudumc.nl/vacatures/7676 Beheerder ledenadministratie Kaag en braassem Tom in de buurt https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Medewerker m/v tussenschoolse opvang - overblijven Alphen a/d rijn TSO Scope https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Assistent beheerder Wijkcentrum Swaenswijk Alphen a/d rijn Wijkcentrum Swaenswijk https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Overblijfmedewerker de Meridiaan Alphen a/d rijn Brood en spelen https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Diverse Koudekerk a/d rijn Stichting Prins Willem-Alexander Bad https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Overblijfkracht Hoogmade Lunchtijd TSO https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Overblijfkracht Diverse Brood en spelen https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Toezichthouder in het zwembad Alphen a/d rijn St. Resa https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Sportdocente Alphen a/d rijn Tom in de buurt Meedoen https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Toezichthouder in het zwembad Koudekerk a/d rijn Stichting Prins Willem-Alexander Bad https://tomindebuurt.nl/vrijwilligers/ Vrijwilliger vervoer Assen Schouder aan Schouder https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/vrijwilliger- vervoer-1 Coörindator kinderboerderij Weststellingwerf Woonzorgcentrum LindeStede https://www.meriant.nl/vrijwilligers/vacatures/ regio-wolvega/877097/coorindator-kinderboerderij Kookvrijwilligers (Aleida Kramer) Coevorden Zorgcentrum Aleida Kramer https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 12/kookvrijwilligers-aleida-kramer gastdame heer / dame dagbesteding Borger-odoorn De Paasbergen - Treant Zorggroep https://www.vrijwilligerswerkborger-odoorn. nl/vacatures/bekijk/gastdame-heer-dame-dagbesteding- 1 Koetsier of koetshulp Koninklijke Visio te Vries Tynaarlo Koninklijke Visio - Recreatie en Vrijwilligers Vries https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 316-koetsier-of-koetshulp-koninklijke-visio- te-vries Chauffeur Ooststellingwerf Talant https://www.plekvoortalent.nl/vrijwilligersvacatures/ verpleeg-en-verzorgingshuizen/ 38-chauffeur.html Vrijwilliger clubs (Koninklijke Visio) Tynaarlo Koninklijke Visio - Recreatie en Vrijwilligers Vries https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 62-vrijwilliger-clubs-koninklijke-visio Activiteiten/recreatievrijwilliger Emmen Treant, locatie Veltman https://www.vipemmen.nl/vacature/activiteiten_ recreatievrijwilliger_weiteveen/ Enthousiaste vrijwilligers voor dagbesteding Emmen Sedna https://www.vipemmen.nl/vacature/enthousiaste_ vrijwilligers_voor_dagbesteding_emmen/ Vrijwilliger Pluspunt Midden-drenthe Welzijnswerk Midden-Drenthe, locatie Smilde https://www.welzijnswerkmd.nl/vacaturebank/ vacature/615 Voorlichter Alzheimer Voorne-putten en rozenburg Alzheimer Nederland https://fijnjetezien.nl/elkaar-helpen/1429/ voorlichter-alzheimer-nederland-vpr-gezocht Chauffeurs Westvoorne Zeemanshuis The Bridge https://fijnjetezien.nl/elkaar-helpen/1260/ gezocht-vrijwilligers Buschauffeurs Brielle Careyn https://fijnjetezien.nl/elkaar-helpen/699/buschauffeur Vrijwilligers voor woon- of dagbestedingsgroep Aa en hunze De Trans https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze. nl/vacatures/bekijk/2132-vrijwilligers- voor-woon-of-dagbestedingsgroep Word huiskamervrijwilliger Aa en hunze Interzorg Noord Nederland - Hendrik Kok Rolde https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/vacatures/ bekijk/2144-word-huiskamervrijwilliger Chauffeur bij Hendrik Kok in Rolde Aa en hunze Interzorg Noord Nederland - Hendrik Kok Rolde https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/chauffeur-bij-hendrik-kok-in- rolde-1 (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Vrijwilliger in het restaurant tijdens de middagmaaltijd Aa en hunze Interzorg Noord Nederland - Hendrik Kok Rolde https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/vrijwilliger-in-het-restaurant- tijdens-de-middagmaaltijd-1 Vrijwilliger voor ouderen met dementie in Dekelhem Aa en hunze Icare - Zorgcentrum Dekelhem Gieten https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/1945-vrijwilliger-voor-ouderen- met-dementie-in-dekelhem Restaurantvrijwilliger Aa en hunze Icare - Zorgcentrum Dekelhem Gieten https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/1992-restaurantvrijwilliger Vrijwilliger voor huiskamer De Wenning Aa en hunze Zorggroep Drenthe - De Wenning https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/1949-vrijwilliger-voor-huiskamer- de-wenning Vrijwilligers gevraagd voor de WWA Aa en hunze Lentis https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/vrijwilligers-gevraagd-voor- de-wwa-1 Ondersteuning dagbesteding bij mensen met dementie Ceresstaete Assen Icare – Ceresstaete https://www.vipassen.nl/vacatures/ bekijk/490-ondersteuning-dagbesteding- bij-mensen-met-dementie-ceresstaete Vrijwilliger Dag Activiteiten Centrum Vierackers, Icare Assen Icare Drenthe – Vierackers https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 95-vrijwilliger-dag-activiteiten-centrum-vierackers- icare Vrijwilligers voor diverse activiteiten Vierackers, Icare Assen Icare Drenthe – Vierackers https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 23-vrijwilligers-voor-diverse-activiteiten-vierackers- icare Begeleiding bewoners in een huiskamer Emmen Woonwijkcentrum Holdert https://www.vipemmen.nl/vacature/begeleiding_ bewoners_in_een_huiskamer_gemeente_ emmen/ Restaurantvrijwilliger Emmen Treant, locatie de Horst https://www.vipemmen.nl/vacature/restaurantvrijwilliger_ emmen/ Vrijwilliger palliatieve zorg Emmen Treant, locatie de Horst https://www.vipemmen.nl/vacature/vrijwilliger_ palliatieve_zorg_gemeente_emmen/ Begeleiding dementerende bewoners in een huiskamer Emmen Woonwijkcentrum Holdert https://www.vipemmen.nl/vacature/begeleiding_ dementerende_bewoners_in_een_huiskamer_ gemeente_emmen/ (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Assisteren bij de maaltijd in huiskamer Dindua Emmen Woonwijkcentrum Zuidermarke https://www.vipemmen.nl/vacature/assisteren_ bij_de_maaltijd_in_huiskamer_dindua_emmen/ Koffie in de avond Hoogeveen De Noorderbrug https://www.vrijwilligershoogeveen.nl/vacature/ hoogeveen-koffie-in-de-avond Gastvrouw / heer Hoogeveen Toon Hermanshuis https://www.vrijwilligershoogeveen.nl/vacature/ brinkstraat-5-gastvrouw-heer Vrijwilliger Creatieve middag Hoogeveen Amsheerd https://www.vrijwilligershoogeveen.nl/ vacature/605-de-amsheerd-voorheen-de-westerstede- vrijwilliger-creatieve-middag Vrijwilliger voor Borreluur Midden-drenthe woonzorgcentrum ’t Derkshoes https://www.welzijnswerkmd.nl/vacaturebank/ vacature/589 Roermond Ziekenhuis Laurentius Idem Idem Idem Idem Roermond WZC via indeed ( vacatures ook landelijk ) Heerlen stichting gehandicaptenzorg limburg info@sgl-zorg.Nl Gastvrouw-heer KSW t Roefke Harlingen Zorgcentrum Almenum Harlingen https://www.nlvoorelkaar.nl/hulpvragen_ tp/30704 Vrijwilliger sporten voor ouderen Ooststellingwerf Rikkingahof https://www.plekvoortalent.nl/vrijwilligersvacatures/ verpleeg-en-verzorgingshuizen/57-vrijwilliger- sporten-voor-ouderen.html Gastvrouw/ gastheer bij Stellinghaven Ooststellingwerf Stellinghaven https://www.plekvoortalent.nl/vrijwilligersvacatures/ verpleeg-en-verzorgingshuizen/ 131-gastvrouw-gastheer-bij-stellinghaven. html Vrijwilliger voor activiteiten voor woonzorgcentrum Riemsoord Ooststellingwerf Zorggroep Liante https://www.plekvoortalent.nl/vrijwilligersvacatures/ verpleeg-en-verzorgingshuizen/55-vrijwilliger- voor-activiteiten-voor-woonzorgcentrum- riemsoord.html Gastvrouw/heer etc. (700 vrijwilligers) Utrecht,nieuwegein Antoniusgroep https://werkenbijantonius.nl/vrijwilligerswerk/ Vrijwilligers voor de afdeling Intensive Care locatie Nieuwegein Nieuwegein Antoniusgroep https://werkenbijantonius.nl/vrijwilligerswerk/ Gastvrouw voor de balie van locatie Wolfsbos Hoogeveen NNCZ-Wolfsbos https://www.vrijwilligershoogeveen.nl/ vacature/nncz-jannes-van-der-sleedenhuis- wolfsbos-gastvrouw-voor-de-balie-van-locatie- wolfsbos Chauffeur rolstoelbus Amsterdam Amstelring vruegdehof vca vacaturebank Vrijwilliger(s) voor onze landwinkel & PostNL pakketpunt Tynaarlo De Stiep Zuidlaren door WerkPro https://www.vrijwilligerswerktynaarlo.nl/ vacatures/3807-vrijwilliger-s-voor-onze-landwinkel- postnl-pakketpunt/ Chauffeur/Bijrijder Stichtse vecht Stichting Kringloopwinkel De Cirkel www. Vrijwilligersstichtsevecht.nl Klusjesman/vrouw Stichtse vecht Kringloop www.vrijwilligersstichtsevecht.nl Werken in winkel Amstelveen Retail Amstelveen https://www.amstelveensnieuwsblad.nl/ reader/54835/2005610/werken-aan-werk-in- stadshart Werken in winkel Amstelveen Retail Amstelveen https://rtva.nl/2019/09/albert-heijn-en-amstelveenvoorelkaar- zoeken-boodschappenhelden/ Brunssum CMWW info@cmww.nl (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Gastvrouw of heer Spijk winkelhuis https://www.winkelhuisspijk Gastvrouw of heer Delfzijl maxima https://www.delfzijl-kledingbankmaxima Sorteerder Delfzijl maxima https://www.delfzijl-kledingbankmaxima Horeca vrijwilliger Ewsum groenproject https://www.werpro Begeleiding gehandicapten Leuldal Begeleiding GHZ https://www.klikleudal.nl/vacaturebank/vacaturebank/ p/6/technisch-klussen/722/ Begeleiding gezin Leuldal Begelding gezin https://www.klikleudal.nl/vacaturebank/vacaturebank/ p/10/persoonlijke-begeleiding/630/ Vervoer jongeren jeugdzorg Leuldal Vervoer jongeren https://www.klikleudal.nl/vacaturebank/vacaturebank/ p/5/chauffeur/736/ Dorpsomroeper Aa en hunze Impuls – VIP! https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/2182-dorpsomroeper Gastvrouw/gastheer Dagontmoeting Olde Bieb Hoogeveen Stichting Welzijnswerk https://www.vrijwilligershoogeveen.nl/ vacature/866-olde-bieb-wielewaal-5-hoogeveen- gastvrouw-gastheer-dagontmoeting- olde-bieb Vrijwillige buurtbemiddelaar - flexibel inzetbaar zodat het u het beste past in uw agenda Hoogeveen SWW Hoogeveen https://www.vrijwilligershoogeveen.nl/ vacature/330-gemeente-hoogeveen-de-wolden- en-meppel-vrijwillige-buurtbemiddelaar- flexibel-inzetbaar-zodat-het-u-het-beste-past- in-uw-agen Gastvrouw Horeca Hellevoetsluis Museum https://fijnjetezien.nl/elkaar-helpen/1955/ gastvrouw-voor-de-horeca-gezocht-1 Welzijnscoaches Haarlem Welzijn op recept https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 186112 Groen vrijwilliger Ewsum groenproject https://www.werpro Facilitair medewerker Delfzijl swd https://www.s-w-d Vrijwilliger schoomaak Delfzijl swd https://www.s-w-d Diverse activiteiten Delfzijl cosis ede staal www.cosis.nu Vrijwilliger Appingedam enthousiaste www.aswa-welzijn Begeleiding naar ziekenhuis groningen Delfzijl begeleider www.julsinghatehuis Gastvrouw of heer Delfzijl vliethoven www.stichtingdehoven Ondersteuning bij ontbijt Delfzijl vliethoven www.stichtingdehoven Verzorgen van broodmaaltijden /koffie Delfzijl verzorgingstehuis www.fivelland Man/vrouw begeleiding clienten Appingedam cosis dagbesteding www.cosis.nu (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Arbeidscoach Roermond Vluchtelingenwerk https://www.indeed.nl/vacatures?l=Limburg&jt= volunteer&vjk=e0db44e8e39ce5d9 Tolk Arabisch Landert Vluchtelingen werk https://www.indeed.nl/vacature-bekijken?jk= c30ac64d8fbcd4af&from=serp&from=mobRdr& utm_source=%2Fm%2F&utm_medium= redir&utm_campaign=dt Schoonmaakwerk Groningen Schoonmaak https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 10/vacature/12184/schoonmaakmedewerker- bie-de-buuf Website beheerder Appingedam stadscooperatie https://www.eendrachtduurzaam Distributie promotiemateriaal VVV Eemsdelta VVV https://www.topvangroningen Vrijwilliger vvv Delfzijl infoshop vvv https://www.topvangroningen Vrijwilliger Medewerker Kostuumafdeling Schaesberg Slot Schaesberg https://www.indeed.nl/vacatures?l=Limburg&jt= volunteer&vjk=20c0cfa595ba5fd7 Webmaster/webredacteur Haarlem Sultans Trail https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 179147 Gastheer/vrouw bij de receptie Het hogeland De Hoven Viskenij, Winkheem, Alegunda Ilberi en De Twaalf Hoven https://www.vrijwilligersgroningen.nl/ steunpunt-18/vacature/12323/gastheervrouw- bij-de-receptie Chauffeurs gezocht Hoogeveen NNCZ - Gebied Hollandscheveld en omstreken, locatie WZC Beatrix https://www.vrijwilligershoogeveen.nl/vacature/ gebied-hollandscheveld-en-omstreken-locatie- wzc-beatrix-chauffeurs-gezocht chauffeurs op onze eigen (rolstoel)bussen Noordenveld Groenzorg Norg https://vipportal.welzijninnoordenveld.nl/ vacaturebank/vac_show.php?id=804 Chauffeur(s) voor onze bestelbus Tynaarlo De Stiep Zuidlaren https://www.vrijwilligerswerktynaarlo.nl/vacatures/ 3794-chauffeur-s-voor-onze-bestelbus/ Chauffeur Borger-odoorn De Paasbergen - Treant Zorggroep https://www.vrijwilligerswerkborger-odoorn.nl/ vacatures/bekijk/chauffeur-1 Chaufferus gezocht voor zorgboerderij Tytsjerksteradiel Staat er niet bij. https://www.dynynset.nl/jobs/181 Chauffeurs De friese meren Stichting Vervoersdienst Skarsterlan – Vervoersdienst https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/chauffeurs-1 Buschauffeur (vrijwilliger) Montfoort, ijsselstein, eemdijk, nijkerk, woerden, weesp, vreeland, soest, blaricum, uithoorn, amersfoort, breukelen Syntus Utrecht https://www.syntusutrecht.nl/nl-nl/vacatures/ buurtbuschauffeurs-gezocht!-(vrijwilligerswerk) Vervoersvrijwilliger BSO Pekela BSO de Kiepe https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 14/vacature/11491/vervoersvrijwilliger- bso Sociaal vervoer Veendam Op-stapbus https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 16/vacature/11757/sociaal-vervoer Chauffeur sociaal vervoer voor dagtochten Veendam Op-stapbus https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 16/vacature/11755/chauffeur-sociaal- vervoer-voor-dagtochten Chauffeur Buurtbus Westerwolde (Sellingen- Stadskanaal) Westerwolde Buurtbus https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 17/vacature/12271/chauffeur-buurtbus- westerwolde-sellingen-stadskanaal Chauffeurs Groningen W.Z.C. De Zonnehof https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 23/vacature/12038/chauffeurs Chauffeur Groningen Zorgboerderij de Mikkelhorst https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 23/vacature/11067/chauffeur (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Met spoed chauffeurs gezocht! Aa en hunze Interzorg Noord https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/met-spoed-chauffeurs-gezocht- 1 Buschauffeur buurtbus Lelystad Buurtbus https://flevopost.nl/artikel/1053913/buurtbus- lelystad-zoekt-nieuwe-vrijwilligers.html? fbclid=IwAR1X8heLWqLxze8BZwt8BVP9L0weIsSaa3yxyrP9kt8HfbPTL5_ VP4IyGg0 Buschauffeur belbus Hollands kroon Vervoer jongeren https://belbusnoordkop.nl/ Gastvrouw/gastheer ontvangsthal Delfzijl Verpleeghuis Vliethoven https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 11/vacature/10442/gastvrouwgastheer- ontvangsthal Dinerclub Veendam Zorggroep Groningen https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 16/vacature/11307/dinerclub Vrijwilliger voor de bediening in het restaurant van Zonnehuis Oostergast in Zuidhorn Westerkwartier Zonnehuisgroep Noord https://www.vrijwilligersgroningen.nl/ steunpunt-19/vacature/12060/vrijwilliger- voor-de-bediening-in-het-restaurant- van-zonnehuis-oostergast-in-zuidhorn Vrijwilliger Landwinkel Visio De Brink Vries Tynaarlo Koninklijke Visio - Recreatie en Vrijwilligers Vries https://www.vipassen.nl/vacatures/ bekijk/482-vrijwilliger-landwinkel-visio- de-brink-vries Verkoopmedewerkster Emmen Staat er niet bij. https://www.vipemmen.nl/vacature/verkoopmedewerkster_ gemeente_emmen_1/ Medewerker textiel sorteer centrum Emmen Staat er niet bij. https://www.vipemmen.nl/vacature/medewerker_ textiel_sorteer_centrum_gemeente_emmen/ Verkooptuinvrijwilligers Achtkarspelen De Kruidhof hortus van Fryslân https://www.dekruidhof.nl/wp-content/uploads/ 2019/12/Vacature-verkooptuinvrijwilliger- 2020.pdf Verkeersregelaars Delfzijl Verkeersregelaars Farmsum https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 11/vacature/11265/verkeersregelaars Verkeersregelaars Het hogeland Landgoed Verhildersum https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 18/vacature/12244/verkeerregelaar Gezocht: Fietsliefhebbers Groningen Werkplaatsen WerkProTon https://www.link050.nl/vrijwilligerswerk/vrijwilligersvacaturebank/? vacancy_id=8878 Gastvrouw voor Theater Uden Markant theater https://werkenbijantonius.nl/vrijwilligerswerk/ Conciërge/huismeester (m/v) Tynaarlo Plaats de Wereld https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 609-concierge-huismeester-m-v Vrijwilliger voor onderhoud gebouw en materialen Midden-drenthe Stichting IVN - De Veldhoeve https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ vrijwilliger-voor-onderhoud-gebouw-en-materialen- 1 Houtwerk buitenspeeltoestel vervangen op in Twijzelerheide Achtkarspelen CBS De Oanrin https://www.dynynset.nl/jobs/135 Vrijwilliger technische dienst Veendam Trein & Tram Museum, Noord-Nederland https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 16/vacature/11364/vrijwilliger-technische- dienst Vervoer van ouderen en mindervaliden Haren (groningen) ouderenvervoer Haren https://vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt-23/ vacature/9601/cauffeurs Telefoniste Haren (groningen) Stichting ouderenvervoer Haren https://vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt-23/ vacature/9602/telefoniste Medewerker dorpsSupermarkt Westerkwartier Dorpssupermarkt Oostwold Coöperatief B.A. https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 19/vacature/12133/medewerker-dorpssupermarkt Bestrating ophogen om veilig en stabiel met rollator in huis te komen Tytsjerksteradiel Dynynset https://www.dynynset.nl/jobs/179 Terreinmedewerker bij tennisclub AYR in Vries. Tynaarlo Tennisvereniging Are You Ready https://www.vrijwilligerswerktynaarlo.nl/ vacatures/4810-terreinmedewerker-bij-tennisclub- ayr-in-vries/ Begeleider fitnessruimte (oefenruimte) Borger-odoorn De Paasbergen - Treant Zorggroep https://www.vrijwilligerswerkborger-odoorn. nl/vacatures/bekijk/291-begeleider-fitnessruimte- oefenruimte (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Schippers en Hulpschippers De friese meren Toegankelijk varen https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/schippers-en-hulpschippers-1 Balie medewerker Haren (groningen) Zwembad scharlakenhof https://vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt-23/ vacature/9420/baliemedewerker Kom jij ons trainers-team versterken? Meppel MC & PC “De Reest” https://www.meppelvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 94179 Medewerker kinderboerderij Haarlem Speeltuin https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 114769 Amargi zoekt vrijwilligers! Achtkarspelen Amargi https://www.kearn.nl/vrijwillige-inzet-en-mantelzorg/ amargi/ Hulp voor de schoonmaak Midden-drenthe De Hanse Hof https://www.welzijnswerkmd.nl/vacaturebank/ vacature/614 vv Harkema Opeinde Achtkarspelen VV Harkema Opeinde https://www.dynynset.nl/jobs/164 Medewerker Schoonmaak Het hogeland Zwembad De Dinge Uithuizen https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 12/vacature/11705/medewerker-schoonmaak Schoonmaken van de kantine – Schildwolde Midden-groningen P.S.V. SEO https://www.vrijwilligersgroningen.nl/ steunpunt-24/vacature/4115/schoonmaken- van-de-kantine-schildwolde Administratief medewerker/ receptionist Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/Vrijwilligersfunctie-vacatures? vjk=f545d7b80be475d8 SEO-specialist (Vrijwilligersfunctie) Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/vacatures?q=Het%20 Beginstation&l=Helmond&jt=volunteer&vjk= 67d8ea175ad56acc Vrijwilligersfunctie Marketeer Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/vacatures?q=Het%20 Beginstation&l=Helmond&jt=volunteer&vjk= 3fc725eb82edf459 Projectmedewerker (Vrijwilligersfunctie) Helmond het Beginstation https://www.indeed.nl/vacatures?q=Het%20 Beginstation&l=Helmond&jt=volunteer&vjk= 7284f3f4a3fc6d37 Copywriter (Vrijwilligersfunctie/ stagiaire) Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/vacatures?q=Het%20 Beginstation&l=Helmond&jt=volunteer&vjk= 9b58076620fe7f27 Vrijwilligersfunctie: Designer Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/vacatures?q=Het%20 Beginstation&l=Helmond&jt=volunteer&vjk= 2340499ba67c3493 Fietsenmaker (Vrijwilligersfunctie) Helmond het Beginstation https://www.indeed.nl/vacatures?q=Het%20 Beginstation&l=Helmond&jt=volunteer&vjk=ca4116d2d1696250 Vrijwilligersfunctie: HR medewerker Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/jobs?q=Het%20Beginstation& l=Helmond&jt=volunteer&start=10&vjk= 49575941f0f0a104 Vrijwilligersfunctie: Accountmanager Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/jobs?q=Het%20Beginstation& l=Helmond&jt=volunteer&start=10&vjk= a0868edb408cc299 Applicatie- en Media ontwikkelaar (Vrijwilligersfunctie Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/jobs?q=Het%20Beginstation& l=Helmond&jt=volunteer&start=10&vjk= 231c52d07361c524 (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Vrijwilligersfunctie ICT beheer Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/jobs?q=Het%20Beginstation& l=Helmond&jt=volunteer&start=10&vjk= 7596f81e91bdc674 Financieel administratief medewerker (Vrijwilliger Helmond Het Beginstation https://www.indeed.nl/jobs?q=Het%20Beginstation& l=Helmond&jt=volunteer&start=10&vjk= 5d0a51e240fd04c8 Begeleider/coach Almere https://www.vmca.nl/vacature/de-schoor-participatiefabriek- almere-stichting-begeleider- coach/ Coördinator Evenementen en Exposities (vrijwilliger) Utrecht Nederlands Volksbuurtmuseum Gastvrouw Gastheer Amsterdam OLVG https://www.werkenbijolvg.nl/vacatures Roermond Stichting waterscouting ing vrijwilligerscentrale Roermond Huiswachten (gastheren/ vrouwen) Aa en hunze Nivonhuis De Hondsrug https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/1976-huiswachten-gastheren- vrouwen Receptie/winkelvrijwilligers Achtkarspelen De Kruidhof hortus van Fryslân https://www.dekruidhof.nl/wp-content/uploads/ 2019/12/Vacature-receptie-2020.pdf Financieel beleidsmedewerker Bloemendaal radio bloemendaal https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 114396 Gastvrouw/Heer Bibliotheek Haren Haren (groningen) Bibliotheek Haren https://vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt-23/ vacature/9525/gastvrouw Gastvrouw / -heer Appingedam/ delfzijl Bibliotheek https://www.nlvoorelkaar.nl/hulpvragen_ tp/66017 Begeleider Klik&Tik Het hogeland Bibliotheek https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 12/vacature/12070/begeleider-kliktik Vrijwillig medewerker Bibliotheek Westerkwartier Biblionet Groningen https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 22/vacature/11805/vrijwillig-medewerker- bibliotheek Medewerker Artotheek (Slochteren) Midden-groningen ARTOS https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 24/vacature/6840/medewerker-artotheek- slochteren Vrijwillige boswachter toezicht Noordenveld Natuurmonumenten https://vipportal.welzijninnoordenveld.nl/ vacaturebank/vac_show.php?id=801 Medewerker Bibliotheek Bovensmilde Midden-drenthe Bibliotheek Bovensmilde https://www.welzijnswerkmd.nl/vacaturebank/ vacature/596 PR en Communicatie Tynaarlo Plaats de Wereld https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ pr-en-communicatie-1 Re-integratiecoach Sittard Exodus NL voor elkaar Serveren maaltijden Hellevoetsluis Careyn https://fijnjetezien.nl/elkaar-helpen/1295/ help-ons-de-maaltijd-te-serveren-aan-onze- bewoners (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Sittard Vivantis vrijwilligers@Vivantis.nl Geleen Vivantis vrijwilligers@Vivantis.nl Sittard geleen Vivantis vrijwilligers@Vivantis.nl Weert Punt Welzijn goedbezig@puntwelzijn.nl Gastheer/gastvrouw Stichtse vecht Bibliotheek www.vrijwilligersstichtsevecht.nl Educatiemedewerker Tynaarlo Plaats de Wereld https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 608-educatiemedewerker Taalvrijwilliger (Taalpunt Coevorden) Coevorden Taalpunt Coevorden https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 155/taalvrijwilliger-taalpunt-coevorden Extra hulp bij de kleutergroepen (O.B.S. de Anwende) Coevorden O.B.S. de Anwende https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 324/extra-hulp-bij-de-kleutergroepen- o-b-s-de-anwende Overblijfmedewerker voor tussenschoolse opvang Emmen Kinderopvang Meerdijk https://www.vipemmen.nl/vacature/overblijfmedewerker_ voor_tussenschoolse_opvang_ emmen/ Docenten digitale vaardigheden gezocht! Tynaarlo Bibliotheek Zuidlaren https://www.vrijwilligerswerktynaarlo.nl/ vacatures/3808-docenten-digitale-vaardigheden- gezocht/ Vrijwilligersvoor de overblijf Amsterdam Brood en spelen https://www.broodspelen.nl/vrijwilligers Vrijwilligers voor de overblijf Fridtjof Nansen in Rotterdam Rotterdam Fridtjof Nansen in Rotterdam Brood en Spelen Parttime, Vrijwilligerswerk Kolham Kids First COP groep https://www.kidsfirst.nl/ Vrijwilligers TIP Amsterdam west Akros PDF Conciërge Brielle St. Leonardusschool https://sintleonardusschool.nl/vacatures Begeleiding TSO Brielle St. Leonardusschool https://mobilecms.blob.core.windows. net/appfiles/app_2104/File/Vacature- TSO-mdw-2019-2020.pdf Schooltuinmedewerker Haarlem NME Haarlem https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 114358 Hulp bij handvaardigheid in Twijzelerheide Achtkarspelen CBS De Oanrin https://www.dynynset.nl/jobs/138 Hulp bij gymlessen peuters en kleuters De friese meren Gym. Ver. Pegasus https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/hulp-bij-gymlessen-peuters-en-kleuters- 1 Taalvrijwilliger Assen Drenthe College https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 926-taalvrijwilliger Conciërge Het hogeland Openbare basisschool Tiggeldobbe https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 18/vacature/11866/concierge Technisch assistent en gastheer Ubbo Emmius school Oldambt Ubbo Emmius https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 20/vacature/12117/technisch-assistent- en-gastheer-ubbo-emmius-school Urmond vrijw centr wm adv nr V2389 Publieksbegeleider Haarlem Museum https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 127451 Beheerder Haarlem Museum https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 149629 (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Maatschappelijk Begeleider De friese meren VluchtelingenWerk https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/57-maatschappelijk-begeleider Zie link meerdere vacatures diverse plaatsen Vrijwillig persfotograaf gezocht voor innovatieve vrijwilligersorganisatie. Hoogeveen Regionieuws Hoogeveen https://www.vrijwilligershoogeveen.nl/ vacature/882-regio-hoogeveen-vrijwillig-persfotograaf- gezocht-voor-innovatieve-vrijwilligersorganisatie Activiteitenbegeleider mensen met een verstandelijke beperking of psychische aandoening Stichtsevecht Atelier https://www.vrijwilligersstichtsevecht.nl/ vacature/creatief-begeleider Medewerker museumwinkel Hunebedcentrum Aa en hunze Hunebedcentrum https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/2157-medewerker-museumwinkel- hunebedcentrum Vrijwilligers Tussenschoolse Opvang Hellevoetsluis Kinderkoepel Kinderopvang https://fijnjetezien.nl/elkaar-helpen/1216/vrijwilligers- tussenschoolse-opvang-gezocht Dagelijkse hulp op de groep en in de huishouding Westerkwartier Kindercentrum Villa Oostwold https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 21/vacature/12243/dagelijkse-hulp-op- de-groep-en-in-de-huishouding Vrijwilligers juridische begeleiding AZC Balk De friese meren VluchtelingenWerk https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/vrijwilligers-juridische-begeleiding- azc-balk-1 Enthousiaste vrijwilligers voor RTV Westerwolde Pekela RTV Westerwolde https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 14/vacature/11296/enthousiaste-vrijwilligers- voor-rtv-westerwolde Radio presentator actualiteiten Stadskanaal RTV1 https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 15/vacature/12360/radio-presentator-actualiteiten Enthousiaste mensen met journalistieke ambitie Westerwolde Radio Westerwolde https://www.vrijwilligersgroningen.nl/ steunpunt-17/vacature/10447/enthousiaste- mensen-met-journalistieke-ambitie Web developer Meppel In Balans https://www.meppelvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 186095 Tweede webmaster voor de VrijwilligersVacatureBank Noordenveld Vrijwilligersvacaturebank https://vipportal.welzijninnoordenveld.nl/ vacaturebank/vac_show.php?id=519 Maarssen Veerdiensten op de vecht https://www.vrijwilligersstichtsevecht. nl/vacature/schipper-voor-de-fietsboot Breukelen Zorggroep vechtstreek https://www.vrijwilligersstichtsevecht. nl/vacature/gezocht-chauffeurs-en-begeleiders- op-de-rolstoelbus vervoer naar dagbesteding ouderen Medewerker webshopteam Tynaarlo Plaats de Wereld https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 811-medewerker-webshopteam Activiteiten organiseren De friese meren COA https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/54-activiteiten-organiseren Computerles aanbieden De friese meren COA https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/computerles-aanbieden-1 Mentoren gezocht! Smallingerland Mentorschap Noord https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/mentoren-gezocht-1 Medewerker Infobalie Zorgplein De friese meren Infobalie Zorgplein https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/medewerker-infobalie-zorgplein-1 Welzijnscoach (MWC) Coevorden Maatschappelijk Welzijn Coevorden https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 314/welzijnscoach-mwc (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Vrijwilliger kluswerkzaamheden Aa en hunze De Buurderij Balloo https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/vrijwilliger-kluswerkzaamheden- 1 Coördinator Vinkeveen Ouders lokaal https://www.vrijwilligersstichtsevecht.nl/vacature/ gastvrouw-mama-lokaal-maarssenbroek Loodgieter Rotterdam Mercy Ships Holland https://www.ikwilvrijwilligerswerkdoen.nl/vacature/ 1574/Loodgieter-Mercy-Ships-Holland-. html#.XudbqUUzaM8 Gezellige aanpakker Meppel In Balans https://www.meppelvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 186096 CBS De Oarin in Twijzelerheide zoek een vrijwilliger voor tuinonderhoud Achtkarspelen CBS De Oanrin https://www.dynynset.nl/jobs/137 Tuinwerkmeester Waadhoeke De Skûle Welzijn https://deskule.nl/vacaturebank Tuinvrijwilligers Achtkarspelen De Kruidhof hortus van Fryslân https://www.dekruidhof.nl/wp-content/uploads/ 2019/12/Vacature-tuinvrijwilliger-2020. pdf Onderhoudswerkzaamheden in de natuur Westerkwartier IVN Westerkwartier e.o. https://www.vrijwilligersgroningen.nl/ steunpunt-19/vacature/11722/onderhoudswerkzaamheden- in-de-natuur Medewerker groenonderhoud Groningen Speeltuincentrale Groningen https://www.link050.nl/vrijwilligerswerk/vrijwilligersvacaturebank/? vacancy_id=8999 Medewerker onderhoud Emmen Museum Collectie Brands http://www.vipemmen.nl/vacature/medewerker_ onderhoud_nieuw_dordrecht/ Baliemedewerker Simplon Hostel in de Nachtdienst Groningen WerkPro, Simplon Jongerenhotel https://www.link050.nl/vrijwilligerswerk/vrijwilligersvacaturebank/? vacancy_id=3777 Receptie hotel Groningen Hotel https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 10/vacature/11249/receptioniste Medewerker Trechterbekercafé Hunebedcentrum Aa en hunze Hunebedcentrum https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/2158-medewerker-trechterbekercafe- hunebedcentrum Horeca medewerker. Emmen Theaterschuur van ‘t volk van Grada https://www.vipemmen.nl/vacature/horeca_ medewerker_gemeente_emmen/ Meewerkende aanvoerder hoeca. Emmen Naberhof https://www.vipemmen.nl/vacature/meewerkende_ aanvoerder_hoeca_gemeente_emmen/ Kantinemedewerker Het hogeland Zwembad De Dinge Uithuizen https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 12/vacature/11706/kantinemedewerker Kantinemedewerkers Delfzijl Voltigevereniging de Eemsrakkers https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 11/vacature/12011/kantinemedewerkers- mv Medewerker Kiosk / Paviljoen ‘t Groene Hart Stadspark Groningen WerkPro Horeca https://www.link050.nl/vrijwilligerswerk/vrijwilligersvacaturebank/? vacancy_id=5076 Vrijwilliger voor de groente en fruit kas Midden-drenthe Stichting IVN de Veldhoeve https://www.welzijnswerkmd.nl/vacaturebank/ vacature/604 Vrijwilliger groen Aa en hunze De Buurderij Balloo https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/vrijwilliger-groen-1 Tuinvrouw/-man Tynaarlo Plaats de Wereld https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 813-tuinvrouw-man Vrijwilliger tuinonderhoud Midden-drenthe Stichting IVN - De Veldhoeve https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/vrijwilliger- tuinonderhoud-1 Tuinier M/V (MWC) Coevorden Maatschappelijk Welzijn Coevorden https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 274/tuinier-m-v-mwc (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Tuinlieden (Stichting Dorpstuin Diphoorn) Coevorden Stichting Dorpstuin Diphoorn https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 275/tuinlieden-stichting-dorpstuin- diphoorn Gezocht vrijwilliger tuinonderhoud Emmen Ouder echtpaar https://www.vipemmen.nl/vacature/gezocht_ vrijwilliger_tuinonderhoud_nieuw_amsterdam/ Vrijwillige natuurbeheerder Fochteloërveen Noordenveld Natuurmonumenten https://vipportal.welzijninnoordenveld.nl/ vacaturebank/vac_show.php?id=800 Chauffeurs en begeleiders op bus Breukelen zorggroep vechtstreek https://www.vrijwilligersstichtsevecht.nl/ vacature/gezocht-chauffeurs-en-begeleiders- op-de-rolstoelbus chauffeurs / chauffeuses voor vervoer met rolstoelbus van het Ned. Rode Kruis Brielle, hellevoetsluis en westvoorne Ned. Rode Kruis District Voorne Putten https://fijnjetezien.nl/elkaar-helpen/1237/ rode-kruis-zoekt-chauffeurs-chauffeuses Extra handen in de zorg Middelburg Hoodhero https://www.monsterboard.nl/vacatures/ zoeken/?jobid=217105447&q=Extra+ handen+in+de+zorg&where=Zeeland&WT. mc_n=olm_sk_feed_neuvoo_mid_prio_nl Gastdames/heren centrale hal Groningen UMCG https://www.vrijwilligers.vriendenumcg.nl/ word-vrijwilliger Gastdames/heren op diverse verpleegafdelingen Groningen UMCG https://www.vrijwilligers.vriendenumcg.nl/ word-vrijwilliger Vrijwilliger HELP programma Groningen Martini ziekenhuis https://werkenbijmartinieziekenhuis.nl/ vacature Chauffeur pendeldienst Groningen Martini ziekenhuis https://werkenbijmartinieziekenhuis.nl/ vacature Vervoeren van bezoekers dagopvang Haren (groningen) Woonzorgcentrum zonnehof https://vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt-23/ vacature/12038/cauffeurs Vrijwilliger buurtteam Centrum Haren (groningen) Novo Torenlaan https://vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt-23/ vacature/10074 Rolstoel buschauffeur Haren (groningen) Woonzorgcentrum Zonnehof https://vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt-23/ vacature/9367/rolstoelbuschauffeur Vrijwilliger dagverzorging Haren (groningen) Woonzorgcentrum zonnehof https://vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt-23/ vacature/9224/vrijwilliger-dagverzorging Transport bewoners verpleeghuis Stichtse vecht Verpleeghuis https://www.vrijwilligersstichtsevecht.nl/ vacature/ontmoetingsgroep-voor-mensen-met- dementie Activiteitenbegeleider ouderen (21!) Stichtse vecht Verpleeghuis https://www.vrijwilligersstichtsevecht.nl/vacature/ vrijwilligerswerk-kijk-hier-wat-bij-jou-past Chauffeur patienten vervoer Groningen UMCG https://www.vrijwilligers.vriendenumcg.nl/ word-vrijwilliger Gastdames/heren op diverse poli’s Groningen UMCG https://www.vrijwilligers.vriendenumcg.nl/ word-vrijwilliger Vrijwilliger Digi balie Groningen Martini ziekenhuis https://werkenbijmartinieziekenhuis.nl/ vacature Gastvrouw/heer Brede School Joure Zuid De friese meren Brede School Joure Zuid https://www.vipdefryskemarren.nl/vacatures/ bekijk/gastvrouw-heer-brede-school-joure- zuid-1 Gastvrouwen/ heren Beleefhuis Assen Beleefhuis https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 886-gastvrouwen-heren-beleefhuis Restaurantmedewerker (vrijwilliger ) Borger-odoorn De Paasbergen - Treant Zorggroep https://www.vrijwilligerswerkborger-odoorn. nl/vacatures/bekijk/restaurantmedewerker-vrijwilliger- 1 Samen aan Tafel Coevorden zoekt gastdames/-heren (MWC) Coevorden Maatschappelijk Welzijn Coevorden https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 11/samen-aan-tafel-coevorden-zoekt- gastdames--heren-mwc (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Gastvrouw/heer bij gezondheidscentrum ‘de Veltstroom’ Coevorden gezondheidscentrum “de Veltstroom” (Saxenburgh groep) https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 228/gastvrouw-heer-bij-gezondheidscentrum- de-veltstroom Vacature gastvrouw / gastheer Emmen Bibliotheek Emmen https://www.vipemmen.nl/vacature/vacature_ gastvrouw_gastheer_emmen/ Gastdame/gastheer de Kruumten Midden-drenthe Welzijnswerk Midden-Drenthe https://www.welzijnswerkmd.nl/vacaturebank/ vacature/602 Ondernemers begeleiden Den haag St.Betrokken Ondernemers https://denhaagdoet.nl/vacature/52ced25cad3988252fd19c81/ personal-.. Chauffeurs 65 plus.nl https://www.65plus.nl/chauffeurs/vacatures Diverse vacatures in Onderwijs 65 plus.nl https://www.65plus.nl/onderwijs/vacatures Kantoorwerkzaamheden 65 plus.nl https://www.65plus.nl/facilitair/vacatures Onderhoudsmedewerker Delfzijl Voltigevereniging de Eemsrakkers https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 11/vacature/12012/onderhoudsmedewerker Mollenvanger Tynaarlo Lentis vastgoed https://www.vrijwilligerswerktynaarlo.nl/ vacatures/3795-mollenvanger/ Roermond Humanitas vacatures via Indeed ( Hele Land ) Vrijwilliger baliemedewerker Aa en hunze Hunebedcentrum https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/vacatures/ bekijk/vrijwilliger-baliemedewerker-1 Chauffeur verspreiding promotiemateriaal Borger-odoorn Cultuur Toerisme Drenthe https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/chauffeur-verspreiding-promotiemateriaal- 1 Heerlen nieuwe nor Nieuwe Nor Heerlen Vrijwilliger: cameraman / cameravrouw Haarlem Pletterij https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 145944 Vrijwilliger: bar en kassamedewerker m/v Haarlem Pletterij https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 145944 Vrijwilliger: redactioneel medewerker debatcafé Haarlem Pletterij https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 145944 Vrijwilliger: regie / beeldregisseur Haarlem Pletterij https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 145944 Gastvrouw/-heer en barhulpen Haarlem Verhalenhuis https://www.haarlemvoorelkaar.nl/hulpvragen/ 148552 Baliemedewerker-verkoper Noardeast-fryslân Anjumer Molenmuseum https://het-bolwerk.eu/vacaturebank?categorie= 3 Gastheer of -vrouw voor het Kloostermuseum in Aduard Westerkwartier Kloostermuseum Sint Bernardushof https://www.vrijwilligersgroningen.nl/ steunpunt-19/vacature/11809/gastheer- of-vrouw-voor-het-kloostermuseum- in-aduard Communicatiemedewerker / tekstschrijver Groningen Stichting Empower Yourself https://www.link050.nl/vrijwilligerswerk/vrijwilligersvacaturebank/? vacancy_id=10143 Taalvrijwilliger bij Supermama’s Westerkwartier Alfa-college https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 21/vacature/12266/taalvrijwilliger-bij-supermamas Shjille Beuaty Care Uden Shilly Beauty Care https://www.indeed.nl/vacature-bekijken?jk= c30ac64d8fbcd4af&from=serp&from=mobRdr& utm_source=%2Fm%2F&utm_medium= redir&utm_campaign=dt Fietsenmaker/vrijwilliger fietsenwerkplaats Almere AZC Almere https://www.vmca.nl/vacature/coa-almere- stichting-vrijwilliger-fietsenwerkplaats/ (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Archivaris Stadskanaal Museum Musica https://www.vrijwilligersgroningen.nl/steunpunt- 15/vacature/12346/archivaris Sociaal Adviseur Assen Sociaal Adviseurs - Vaart Welzijn https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ sociaal-adviseur-1 Uitleenmedewerker Speelotheek Aa en hunze Speelotheek Gieten https://www.vrijwilligerswerkaaenhunze.nl/ vacatures/bekijk/1916-uitleenmedewerker- speelotheek Administratief medewerker secretariaat Tynaarlo Plaats de Wereld https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/administratief- medewerker-secretariaat-1 Molenaar Groningen Molenaarsgilde https://youngcapital.nlvoorelkaar.nl/hulpvragen_ tp/8431 Vrijwilliger voor de huiskamer (Aleida Kramer) Coevorden Zorgcentrum Aleida Kramer https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 112/vrijwilliger-voor-de-huiskamer- aleida-kramer Vrijwilligerswerk Zorgcentrum (Aleida Kramer) Coevorden Zorgcentrum Aleida Kramer https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 113/vrijwilligerswerk-zorgcentrum- aleida-kramer Vrijwilligers voor AZC gezocht Assen Schouder aan Schouder https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 740-vrijwilligers-voor-azc-gezocht Coördinator aansturing atelier Tynaarlo Plaats de Wereld https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/ 907-coordinator-aansturing-atelier Beheerder lesmaterialen Midden-drenthe Stichting IVN - De Veldhoeve https://www.vipassen.nl/vacatures/bekijk/beheerder- lesmaterialen-1 Vrijwilliger groepsactiviteiten (Aleida Kramer) Coevorden Zorgcentrum Aleida Kramer https://www.mwcoevorden.nl/vrijwilligersvacaturebank/ 285/vrijwilliger-groepsactiviteiten- aleida-kramer Brommels - Diverse activiteiten Achtkarspelen Brommels https://www.dynynset.nl/jobs/73 Den Haag Dierenambulance den haag https://denhaagdoet.nl/vacature/ 58832658daf6c2756f86bfed/ ambulancechauffeur-dierenverzorger Utrecht Taal doet meer https://vcutrecht.nl/vacature/52417 coordineren en begeleiden teams Den Haag Buitenplaats ockenburgh https://denhaagdoet.nl/vacature/5ed77266427923c6598b46c5/ schilders- voor-het-interieur-van-villa-ockenburgh Den Haag Moeders informeren moeders https://denhaagdoet.nl/vacature/57fb8242dcf6c264057b24d8/ mim-zoekt- groepsleidster-speelgroep-mariahoeve Rijswijk Welzijn rijswijk https://www.vrijwilligerscentrum.nl/ info/vacature/76/Vrijwilligers%20 met%20groene%20vingers!%20%20 Tuinman%20/%20Tuinvrouw%20 gezocht (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Rijswijk Welzijn rijswijk https://www.vrijwilligerscentrum.nl/ info/vacature/75/Taalbegeleider%20 voor%20Nederlandse%20taallessen Vrijwilligers gastheer of gastvrouw Amsterdam Stichting Dynamo https://www.dynamo-amsterdam.nl Telefonist / receptionist Goeree-overflakke Vluchtelingenwerk https://www.indeed.nl/vacatures?l=Oostvoorne& jt=volunteer&vjk=358253547103c771 A ge water, oost en centrum, barbarahoes distelven, ouwe brikke, os hoes Midden limburg Proteion info@proteion .nl Amsterdam UMC zorgsupport@vumc.nl 300 vrijwilligers actief in diverse functies patientenvervoer en directe Dordrecht het Spectrum info@hetspectrum.nl en klantenservice@het spectrum.nl diverse vacatures o.a. vervoer voor senioren https://vacaturebank.vca.nu/v-1537019/ nuaandeslag-telefoniste-vanuit-huis-vertegenwoordiger https://vacaturebank.vca.nu/v-1536872/ straksaandeslag-financiele-medewerker-medewerkster https://vacaturebank.vca.nu/o-1253561/stichting- kringloopbedrijf-de-lokatie https://vacaturebank.vca.nu/o-1238021/kinderboerderij- de-dierencapel https://vacaturebank.vca.nu/o-1247324/ nicolaas-maesschool-de-kleine-nicolaas-kindercampus- zuidas https://vacaturebank.vca.nu/v-1536767/ nuaandeslag-studenten-die-graag-een-senior- willen-helpen https://vacaturebank.vca.nu/v-1501718/ voorzitter-stichting-de-oase-van-de-oosterparkbuurt https://vacaturebank.vca.nu/v-1536809/nuaandeslag- maatje-voor-een-moeder https://vacaturebank.vca.nu/v-1536473/taalcafe- vluchtelingen-zoekt-coordinator https://vacaturebank.vca.nu/v-1526939/technisch- it-medewerker https://vacaturebank.vca.nu/v-1536746/ nuaandeslag-bezorgen-auto-scooter- https://vacaturebank.vca.nu/v-1536830/nuaandeslag- mediatijgers https://vacaturebank.vca.nu/o-1247114/stichting- tolhuistuin https://vacaturebank.vca.nu/o-1275086/stichting- haparako https://vacaturebank.vca.nu/o-1238504/humanitas- amsterdam-en-diemen https://vacaturebank.vca.nu/v-1372736/projectvoorstel- nakijken-en-eventueel-corrigeren https://vacaturebank.vca.nu/v-1536872/ straksaandeslag-financiele-medewerker-medewerkster (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE https://vacaturebank.vca.nu/v-1536536/gastheer- gastvrouw https://vacaturebank.vca.nu/v-1366877/kinderoppas- in-vrouwenorganisatie https://vacaturebank.vca.nu/o-1244888/ leger-des-heils-goodwillcentra-amsterdam https://vacaturebank.vca.nu/o-1266077/stichting- beelease https://vacaturebank.vca.nu/v-1521269/juridisch- advies-assistentie https://vacaturebank.vca.nu/v-1473683/assistent- dagelijkse-leiding https://vacaturebank.vca.nu/v-1529102/ ict-and-mechatronics https://vacaturebank.vca.nu/o-1247807/ cordaan-amsterdam https://www.werkenbijolvg.nl/solliciteren/vrijwilligerswerk. html Medewerker kringloop Delfzijl kringloop v elkaar https:/www.kringloopvoorelkaar Kantinemedewerkers Holwierde eemsrakkers www.eemsrakkers Technisch beheerder duofietsen Delfzijl fietsmaatje www.huisvoordesportgroningen Coordinatoren Delfzijl fietsmaatje www.huisvoordesportgroningen Docent digitale vaardigheden Delfzijl docent www.coa Zeehonden opvang Delfzijl vrijwilliger www.zeehondenopvangeemsdelta Chauffeur plusbus Appingedam vrijwilliger www.aswa-welzijn Kultuureiland damsterplas Steendam vrijwilliger www.artcanivale Seniorenvoorlichter Appingedam aswa www.aswa-welzijn Gastvrouw of heer Delfzijl gezondheidsplein www.s-w-d Huisbegeleiders Delfzijl inbugring/intregatie www.s-w-d Bugetmaatje Delfzijl buget www.s-w-d Verkeersregelaars Farmsum www.verkeersregelaars Werken met hout Loppersum zorgboederij www.fivelstee Tuin vrijwilliger Loppersum zorgboederij www.fivelstee Vrijwilliger begeleide omgangsregeling Groningen humanitas www.humanitas Verkoopmedewerker Appingedam wereldwinkel www.wereldwinkelgroningerland Schilders Appingedam v.v. appingedam www.dvcappingedam Taalondersteuning inburgering Appingedam school www.noorderpoort Stratenmakers Appingedam v.v. appingedam www.dvcappingedam Kassamedewerker Delfzijl leger des heils www.legerdesheils Verkoopmedewerker meubels Farmsum emmaus www.emmaus Fietsenmaker Farmsum emmaus www.emmaus (button) (button) NAAM VACATURE VRIJWILLIGERSWERK GEMEENTE INSTELLING VACATURE LINK NAAR VACATURE Medewerkster sorteren kleding Delfzijl leger des heils www.legerdesheils Chauffeur Appingedam damsterheerd www.damsterheerd Chauffeur Delfzijl vliethoven www.stichtingdehoven Tuinman Appingedam heerenloo opmaat www.s’heerenloo Intermediair st.leergeld www.leergeld Divers, voorbeelden tegenprestatie Landelijk Divers https://mens-en-samenleving.infonu.nl/regelingen/ 168638-tegenprestatie-in-de-bijstand. html Ouderenondersteuner T gooi https://www.connexys.nl/tergooisite/page. html?p_sfw_id=653&adv_adv_id=24829&adv_ pub_id=1&p_taal=1&adv_taal=1#boven Vrijwillig promotor provincie Limburg Roermond Exodus Nederland https://www.indeed.nl/vacatures?l=Limburg&jt= volunteer&vjk=46e6168b57ed5262 Vrijwilliger Secretariaat Schinnen Helpcenter https://www.indeed.nl/jobs?q&l=Limburg& jt=volunteer&start=10&vjk= 046c310f0ef26c32 Welkom vrijwilliger Venlo VieCurie https://www.viecuri.nl/voor-professionals/ werken-en-leren-bij-viecuri/vrijwilligerswerk/ Chauffeurs parkeertaxi en politaxi Venlo VieCurie https://www.viecuri.nl/voor-professionals/ werken-en-leren-bij-viecuri/vrijwilligerswerk/ Vrijwilligers op verpleegafdelingen Venlo VieCurie https://www.viecuri.nl/voor-professionals/ werken-en-leren-bij-viecuri/vrijwilligerswerk/ Vrijwilliger bij het centrum voor diagnostiek Venlo VieCurie https://www.viecuri.nl/voor-professionals/ werken-en-leren-bij-viecuri/vrijwilligerswerk/ Vrijwilliger op de diverse poliklinieken en bij Maastro clinic Venlo VieCurie https://www.viecuri.nl/voor-professionals/ werken-en-leren-bij-viecuri/vrijwilligerswerk/ Vrijwilliger op de spoedeisende hulp Venlo VieCurie https://www.viecuri.nl/voor-professionals/ werken-en-leren-bij-viecuri/vrijwilligerswerk/ Gastvrouw welness resort Mill Vitae Wellnessresort Mill https://www.indeed.nl/vacature-bekijken?jk= 697563b4c3237f12&from=serp&from=mobRdr& utm_source=%2Fm%2F&utm_medium= redir&utm_campaign=dt (button) (button) BIJLAGE 4: STUKKEN (INCLUSIEF CITATEN OVER VERDRINGING) OVERALL RAPPORTAGE SOCIAAL DOMEIN 2017 Wisselend bewolkt Sociaal en Cultureel Planbureau Den Haag, december 2018 DIVOSA-MONITOR FACTSHEET: FINANCIËN BIJZONDERE BIJSTAND 1 maart 2016 PARTICIPATIEWET FACTSHEET Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Maart 2019 DIVOSA BENCHMARK WERK & INKOMEN Jaarrapportage 2017 Publicatiedatum; 30-05-2018 ERVARINGEN GEMEENTEN MET PARTICIPATIEWET RAPPORTAGE EERSTE METING CENTERDATA, 30 OKTOBER 2015 Pagina 76 m.b.t. figuur 8.1: Welk effect van de Participatiewet verwacht u op de werkkansen voor de doelgroep die wel en die niet het WML kan verdienen? “Een deel van de gemeenten is bezorgd over een mogelijke verdringing van de doelgroep Participatiewet die niet tot de doelgroep banenafspraak behoort. Het gaat om mensen die vanwege een afstand tot de arbeidsmarkt wel ondersteuning nodig hebben. Verschillende gemeenten vrezen dat het voor werkgevers aantrekkelijker wordt om iemand uit de doelgroep banenafspraak in dienst te nemen dan een andere werkzoekende. Met vermindering van het Participatiebudget en de focus op bemiddeling en re-integratie van de doelgroep met een arbeidsbeperking zien zij een risico dat de dienstverlening voor deze groep in de knel komt. Ook benoemen gemeenten het risico van onderlinge concurrentie tussen werkzoekenden aan de onderkant van de arbeidsmarkt. LKS en de banenafspraak zouden een nadelig effect kunnen hebben op de kansen op werk voor de oude doelgroep WWB.” ERVARINGEN GEMEENTEN MET PARTICIPATIEWET Rapportage tweede meting CentERdata, 26 oktober 2017 Pagina 77 m.b.t. tabel 9.2: Effect van Participatiewet inclusief banenafspraak op de werkkansen voor de voormalige WWB-doelgroep die het WML of meer kan verdienen (n=106) “De gemeenten die een negatief effect zien wijzen zonder uitzondering naar het risico op verdringing van deze groep door de doelgroep banenafspraak. Een enkele gemeente meldt daarbij expliciet dat werkgevers de voorkeur geven aan mensen met een indicatie banenafspraak.” (button) WERKEN MET FLEXTENSIE Onderzoek naar werken met behoud van uitkering via de Flextensie-constructie De Beleidsonderzoekers, 31 augustus 2017 Pagina 10-11 Voorkomen van verdringing: “Allereerst valt op, in lijn met een eerder rapport van de inspectie SZW, dat een minderheid van gemeenten beleid heeft vastgelegd over het voorkomen van verdringing. In ons onderzoek heeft een kwart van de gemeenten dat gedaan. Driekwart van de gemeenten heeft geen dergelijk beleid vastgelegd. Dat betekent niet dat deze gemeenten niets doen. De geïnterviewde gemeenten zeggen dat zij zich bewust zijn van het risico op verdringing en proberen daar in de praktijk oplossingen voor te bedenken. Volgens gemeenten liggen in de Flextensie-constructie zelf twee waarborgen besloten waarmee verdringing kan worden voorkomen. Dat zijn de eisen dat het om kortlopende werkzaamheden gaat en dat kandidaten zich vrijwillig aanmelden. In de meeste gevallen (maar niet alle) wordt Flextensie alleen ingezet voor tijdelijk werk. Hierbij is verdringing niet uit te sluiten: immers de Flextensie kandidaat komt mogelijk in plaats van een andere – nog aan te stellen – tijdelijke medewerker zoals een uitzendkracht. Een derde waarborg is volgens gemeenten het type kandidaten dat wordt geplaatst. Het gaat om bijstandsgerechtigden met een afstand tot de arbeidsmarkt die niet regulier bemiddelbaar zijn.” Pagina 11: “Gemeenten zeggen dat het tarief dat wordt gevraagd van bedrijven óók een waarborg is om verdringing te voorkomen.” “De vijfde waarborg die door gemeenten wordt genoemd, is dat zij de ontwikkeling van de kandidaat tijdens de Flextensie werkzaamheden volgen. Dat wil zeggen dat de gemeentelijke consulent regelmatig contact heeft met de kandidaat tijdens de plaatsing. Zodra de kandidaat volgens de consulent bemiddelbaar is naar regulier werk, wordt op zoek gegaan naar regulier werk. Een aantal gemeenten focust specifiek op het langere termijnperspectief van de kandidaat bij het betreffende bedrijf: is doorstroom naar betaald werk mogelijk? In dat geval is werken met Flextensie een soort verlengde, betaalde proeftijd.” “Gemeenten noemen ten slotte dat zij de bedrijven bij wie mensen op een Flextensie constructie geplaatst worden in de meeste gevallen goed kennen. Zij denken er daardoor op te kunnen vertrouwen dat het bedrijf geen misbruik maakt van de situatie.” Pagina 16-17: “Werken met behoud van uitkering kan leiden tot verdringing van reguliere medewerkers. De Inspectie SZW heeft in 2015 een kwalitatief onderzoek uitgevoerd waarin de onderzoekers zijn nagegaan hoe in gemeenten in beleid en uitvoering verdringing proberen te voorkomen. De staatssecretaris heeft, mede naar aanleiding van dit onderzoek, in de Verzamelbrief gemeenten nogmaals aangespoord om beleid ter voorkoming van verdringing explicieter in hun re-integratieverordening op te nemen. Het ministerie van SZW heeft begin 2016 ook een landelijke wethouders bijeenkomst georganiseerd, waarin besproken is wat gemeenten kunnen doen om te voorkomen dat de inzet van re-integratie-instrumenten betaald werk verdringt, terwijl er toch zoveel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk worden begeleid. Bij die gelegenheid hebben gemeenten hun ervaringen gedeeld. Voorts is Divosa gevraagd om een werkwijzer te ontwikkelen over de juiste invulling van de randvoorwaarden aan werken met behoud van uitkering en over het tegengaan van verdringing. De werkwijzer is bijvoorbeeld relevant voor beleidsmakers, en uitvoeringsprofessionals, maar ook voor sociale partners en re-integratiebedrijven”. (button) Pagina 18: “Het onderzoek beschrijft de overwegingen van gemeenten, bedrijven en bijstandsgerechtigden om Flextensie toe te passen, hoe gemeenten dat inpassen binnen het kader van wet- en regelgeving (in het bijzonder de Participatiewet) en hoe gemeenten verdringing van reguliere arbeid trachten te voorkomen. Onder verdringing verstaat het kabinet oneerlijke concurrentie die leidt tot baanverlies van de één ten gunste van de ander. Het onderzoek richt zich op de gemeenten die met ondersteuning van Flextensie bijstandsgerechtigden laten werken met behoud van uitkering en daarvoor een uurtarief laten betalen.” Pagina 29: “Een kandidaat plaatsen met de Flextensie-constructie is voor het bedrijf meestal goedkoper dan een kandidaat aannemen op een regulier contract. Dat kan twee verschillende oorzaken hebben. Op de eerste plaats betaalt het bedrijf voor de kandidaat het Wettelijk Minimumloon (WML) inclusief werkgeverslasten. In veel cao’s bestaat er echter geen loonschaal op WML-niveau. Op de tweede plaats is het inleentarief dat bedrijven betalen wanneer zij een kandidaat via een uitzendbureau inschakelen beduidend hoger dan het WML inclusief werkgeverslasten. Hier lijkt een risico op verdringing te zijn. Anderzijds geven bedrijven ook aan dat deze kandidaten een verminderde arbeidsproductiviteit hebben en meer begeleiding nodig hebben, waardoor dat het financiële voordeel (ten dele) wegvalt. De kandidaat is misschien goedkoper dan een reguliere werknemer, maar door de lagere productiviteit en de grotere begeleidingsvraag niet gelijk geschikt. Ten opzichte van het in (tijdelijke) loondienst nemen van een reguliere kandidaat is er voor een bedrijf overigens nog een financieel voordeel: bij de Flextensie constructie loopt het bedrijf niet het risico dat de kandidaat ziek wordt en het loon moet worden doorbetaald.” Pagina 41-42: “De vraag die bij verschillende vormen van werken met behoud van uitkering rijst, is of het gebruik van het instrument leidt tot verdringing van reguliere, productieve arbeid. Over verdringing vermeldt een kamerbrief: “Verdringing is een verschijnsel dat zich niet gemakkelijk laat definiëren. Op de arbeidsmarkt is voortdurend sprake van concurrentie tussen werkzoekenden (om banen) en werkgevers (om geschikte kandidaten). Hoewel deze concurrentie doorgaans plaatsvindt op basis van gelijke arbeidsvoorwaarden, doen zich ook situaties voor waarin er sprake is van oneerlijke concurrentie. Indien oneerlijke concurrentie leidt tot baanverlies van de één ten gunste van de ander dan is dat in mijn ogen verdringing.” In het door ons uitgevoerde onderzoek is niet in individuele gevallen vastgesteld of verdringing heeft plaatsgevonden. Het onderzoek richt zich op de vraag of en hoe gemeenten in hun werkproces toetsen op verdringing en op welk moment (vooraf, tijdens, na). In hoofdzaak gaat het om de vraag wat de gehanteerde criteria zijn, in hoeverre deze criteria zijn vastgelegd in een verordening, een protocol of een beleidsregel of anderszins, en hoe dit uitpakt in de praktijk van de plaatsing. In eerder onderzoek van de inspectie SZW begin 2015 zijn deze vragen al onderzocht voor verschillende instrumenten (proefplaatsingen, interne en externe werkervaringsplaatsen, participatieplaatsen, stageplaatsen, oriëntatieplaatsen). Uit het onderzoek blijkt dat gemeenten in hun beleid over het voorkomen van verdringing geen of weinig aandacht besteden. In veel gevallen blijft onduidelijk, wie binnen de gemeente bekijkt of er mogelijk sprake is van verdringing, op welke momenten een dergelijke toets plaatsvindt en op welke wijze dat gebeurt. Het is vaak aan een klantmanager om, bij het ontbreken van dergelijk beleid of vaste uitvoeringspraktijk, eigen criteria te bedenken of om individuele moeilijke casussen te bespreken met collega’s.” Pagina 42: “Ongeveer een kwart van de geïnterviewde gemeenten heeft beleid vastgelegd ter voorkoming van verdringing Dat komt overeen met het beeld uit bovengenoemd onderzoek van de Inspectie SZW, waaruit blijkt dat gemeenten in hun beleid over het voorkómen van verdringing geen of weinig aandacht besteden. Dit betekent niet dat driekwart van de gemeenten niets doet (in paragraaf 4.3 wordt dieper ingegaan op wat ze wél doen). (button) Wanneer gemeenten beleid hebben vastgelegd gaat het om algemene beleidsdocumenten die niet specifiek over Flextensie gaan, maar om alle re-integratie-instrumenten waarbij het risico van verdringing speelt. De gemeenten die géén beleid over verdringing hebben vastgelegd geven soms aan dat naar hun mening bestaande documenten en richtlijnen vanuit de overheid voldoende houvast geven. Eén gemeente vindt de aantallen kandidaten waarmee men werkt te klein om beleidsvorming of de ontwikkeling van een eigen verdringingstoets zinvol te maken.” Pagina 42-45: “Gemeenten zeggen dat het instrument Flextensie en de manier waarop het wordt gebruikt voldoende waarborgen kent om te voorkomen dat er verdringing plaatsvindt. Die waarborgen zijn in het vorige hoofdstuk deels aan bod gekomen. Ze zijn vastgelegd door het bedrijf Flextensie en gelden voor alle gemeenten die het instrument Flextensie gebruiken. We herhalen ze hier: het tijdelijke karakter van de werkzaamheden en het feit dat kandidaten zich vrijwillig aanmelden. We noemen hier de criteria en werkwijzen door die gemeenten expliciet noemen als noodzakelijk om het risico van verdringing te voorkomen of beperken. • Kortlopend karakter van de arbeid Het belangrijkste criterium bij Flextensie dat door de meeste gemeenten expliciet wordt benoemd in de verdringingsdiscussie is de tijdelijke aard van het werk. Ten eerste volgen bijna alle gemeenten de richtlijnen die Flextensie voorstelt voor de tijdelijke duur van de plaatsing (een kandidaat mag maximaal drie maanden op een functie geplaats worden bij een inzet van meer dan 28u per week en maximaal zes maanden wanneer het gaat om minder dan 28u per week). Ten tweede let men er óók op dat het inderdaad om een tijdelijke functie gaat. Hierbij kan de kanttekening geplaatst worden dat tijdelijkheid van een functie niet per definitie verdringing voorkomt, want het kan gaan om verdringing van een reguliere tijdelijke arbeidskracht. Verschillende gemeenten hebben het bij de inzet van Flextensie over “klussen” of “piek” en “ziek” werk. Dat slaat volgens gemeenten dan meestal weer op het kortlopende karakter van het werk dat de kandidaat verricht. Het valt op dat Flextensie bij de meeste gemeenten wel wordt ingezet voor reguliere typen werk (en niet voor additioneel werk): tijdelijke pieken in de vraag naar arbeid, bijvoorbeeld rondom de kerstdagen; of om de tijdelijke vervanging bij ziekte. Een kwart van de gemeenten richt zich wél meer op additioneel werk. Zij omschrijven dat als extra werkzaamheden die anders zouden blijven liggen; werk waarvoor eigenlijk geen vacature beschikbaar is. We merken op dat het risico op verdringing bij regulier werk duidelijker aanwezig is dan bij additionele arbeid. Daar staat tegenover dat kandidaten mogelijk relevantere werkervaring opdoen in regulier werk dan in additionele arbeid. • Check op algemene instelling bedrijven De ervaring van consulenten met het vraagstuk van verdringing in de context van re-integratie-instrumenten is het tweede meest genoemde criterium door gemeenten. De gemeenten geven aan een sterk netwerk van bedrijven te hebben die zij al lang en goed kennen en ook vertrouwen. Naar eigen zeggen weten gemeenten uit ervaring dat die bedrijven geen misbruik maken van de situatie of alleen op zoek zijn naar goedkope arbeidskrachten. Wanneer men eerder een slechte ervaring heeft gehad met een bepaald bedrijf (bijvoorbeeld als het bedrijf een aantal mensen heeft geplaatst met een re-integratie-instrument maar daarna niemand regulier in dienst heeft genomen) wordt er volgens de gemeenten met die partij geen zaken meer gedaan. Er is bij sommige gemeenten sprake van een “zwarte lijst” van dergelijke bedrijven. Bij samenwerking met nieuwe bedrijven verwachten gemeenten goed werkgeverschap. Ook zeggen gemeenten dat zij proberen het bedrijf te leren kennen en te vertrouwen op goed ontwikkelde intuïtie of het “onderbuikgevoel”. Of deze ervaringen en intuïties van gemeente voldoende waarborgen zijn om verdringing te voorkomen kan op basis van dit onderzoek niet worden vastgesteld. Pagina 45: “Een kwart van de gemeenten zegt dat het onmogelijk is om verdringing (helemaal) te voorkomen bij hun opdracht tot uitvoering van de Participatiewet. Men heeft bij de inzet van verschillende re-integratie instrumenten eigenlijk continu met verdringing te maken, of althans, dat gevaar ligt altijd op de loer. (button) Gemeente over verdringing: “Het gaat steeds om maatregelen die de arbeidskansen voor een moeilijk plaatsbare doelgroep vergroten. Als het de ene doelgroep met behulp van een bepaalde maatregel gemakkelijker wordt gemaakt om werk te vinden, dan gaat dat ten koste van een andere doelgroep. Daaraan valt niet te ontkomen. Het enige beleid dat je kan voeren gaat over de beslissing welke doelgroep men je ondersteunen en welke doelgroep niet (of minder), dus welke vormen van gesubsidieerde concurrentie we acceptabel vinden en welke niet.” Men is zich bewust van het feit dat verdringing altijd mogelijk in het spel is, maar kiest er dan toch voor om de moeilijk plaatsbare doelgroepen te helpen, in plaats van niets te doen. Deze observaties vanuit de interviews komen overeen met de resultaten van eerder genoemd onderzoek van de Inspectie SZW. Ook daar merkten de onderzoekers op, dat enige mate van verdringing door gemeenten wordt geaccepteerd.” Pagina 46: “Er is wat gemeenten betreft een spanning tussen de wens om verdringing te voorkomen en de wens om bijstandsgerechtigden naar werk toe te leiden. Gemeenten willen verdringing voorkomen, maar tegelijkertijd zijn veel bijstandsgerechtigden te zeer gebaat bij instrumenten als werken met behoud van uitkering om er dan maar mee te stoppen. Om überhaupt aan werk te kunnen komen, zijn die instrumenten voor veel klanten nodig. Tegelijkertijd gaven gemeenten in de interviews over Flextensie, evenals Divosa in de bestuurlijke reactie op het eerdere rapport, aan dat er een groot grijs gebied is: de scheidslijn tussen “leren” en “productief zijn” en de grens tussen “regulier” werk en “additioneel” werk is vaak onduidelijk.” VERDRINGING OP DE ARBEIDSMARKT Beschrijving en beleving Centraal Planbureau Sociaal en Cultureel Planbureau, 2018 Pagina 9: “Activerend arbeidsmarktbeleid zorgt vooral voor verdringing tussen werkzoekenden, als de ene werkzoekende wel profiteert van een instrument zoals loonkostensubsidie of begeleiding waardoor hij of zij sneller aan het werk komt, en de andere werkzoekende niet. “ Pagina 11: “Verdringing bij activerend arbeidsmarktbeleid Anders dan bijvoorbeeld bij migratie is bij activerend arbeidsmarktbeleid de verdringing bewust en ingestoken als manier om gelijke kansen te realiseren. Als één werkzoekende geholpen wordt bij het vinden van een baan, via begeleiding of een loonkostensubsidie, en een andere niet, leidt activerend arbeidsmarktbeleid tot verdringing van degenen die geen ondersteuning krijgen door degenen met ondersteuning. Hiervoor vinden we in wetenschappelijke literatuur verschillende aanwijzingen. Vooral begeleiding en bemiddeling en loonkostensubsidies kunnen leiden tot verdringing. Bij scholing en ontslagbelasting lijken de niet-behandelde groepen juist te profiteren van het beleid. Mogelijke verdringeffecten hangen af van de conjunctuur, de omvang van het beleid en de concurrentie tussen werkzoekenden in het segment van de arbeidsmarkt waarop de beleidsmaatregel zich richt. De afwezigheid van onderzoek op basis van Nederlandse data maakt dat we geen sterke conclusies kunnen trekken over de vraag of dit type beleid ook in Nederland tot verdringing leidt.” Pagina 11-12: “Het vaakst wordt verdringing door hoogopgeleiden ervaren (39%) en het minst vaak verdringing door het ondersteunen van uitkeringsgerechtigden (7%). Het zijn vooral de laagopgeleiden en ouderen die rapporteren verminderde arbeidskansen te ervaren. (button) De ervaren verdringing ligt hoger dan de feitelijk gemeten verdringing. Daarvoor zijn een aantal verklaringen denkbaar. Een deel zou verklaard kunnen worden door de manier waarop verdringing is gemeten. Vanwege databeperkingen zijn de gevolgen van de toestroom van nieuw arbeidsaanbod alleen weergegeven in termen van veranderingen in de werkgelegenheid en lonen, en niet in termen van veranderingen in de contractvorm of inhoud van de functie. Een andere mogelijke verklaring is dat de ervaringen van mensen met verdringing te maken hebben met de ingeschatte kansen op de arbeidsmarkt en niet op feitelijke arbeidsmarktuitkomsten. Een derde verklaring is dat de gemeten verdringing verwijst naar uitkomsten op groepsniveau, terwijl mensen vooral hun eigen situatie zien. Tot slot kan het zijn dat aan de ervaren verdringing bredere onderliggende gevoelens of ervaringen met de eigen arbeidsmarktpositie ten grondslag liggen.” Pagina 64: “Het ontbreken van onderzoek op Nederlandse gegevens betekent dat we geen sterke conclusies kunnen trekken over de vraag of activerend arbeidsmarktbeleid in Nederland leidt tot verdringing.” “Vooral begeleiding en bemiddeling en loonkostensubsidies kunnen leiden tot verdringing. Dit zijn instrumenten waar Nederland relatief veel op inzet.” Pagina 72: “Hoewel er wel onderzoek wordt gedaan naar de effectiviteit van actief arbeidsmarktbeleid in Nederland (zie voor een bespreking hiervan CPB 2016), is er helaas geen onderzoek dat kijkt naar verdringing als gevolg van actief arbeidsmarktbeleid. Daarnaast is veel beleid gericht op specifieke doelgroepen pas recent ingezet. Denk aan de banenafspraak voor arbeidsgehandicapten of het actieplan 50+. Ook binnen de Participatiewet worden verschillende nieuwe instrumenten voor re-integratie ingezet, zoals de loonkostensubsidies op grond van de Participatiewet en beschut werk. Doordat dit beleid zo recent is, is echter nog niet te evalueren hoe effectief het is en of het mogelijk tot verdringing leidt. Bovendien laat recente literatuur over verdringing zien dat in beleidsexperimenten beleid echt willekeurig gevarieerd moet worden, zodat werkzoekenden willekeurig met ander beleid te maken krijgen, over werkzoekenden om te onderzoeken of het tot verdringing leidt. Een experimentele opzet lijkt een goede manier om de mate van verdringing te kunnen evalueren. Dat is bij het recent ingezette beleid niet het geval. Een natuurlijk experiment kan dan soms nog uitkomst bieden. Door de complexiteit van het onderzoek valt het buiten de scope van dit boek om eigen onderzoek te verrichten naar dit verschijnsel.” “Het ontbreken van onderzoek op Nederlandse gegevens betekent dat we geen sterke conclusie kunnen trekken over de vraag of doelgroepenbeleid in Nederland leidt tot verdringing. De internationale literatuur laat echter wel zien dat sommige vormen van doelgroepenbeleid tot verdringing kunnen leiden. Vooral begeleiding en bemiddeling en loonkostensubsidies kunnen leiden tot verdringing. Dit zijn instrumenten waar Nederland relatief veel op inzet. Bij scholing en ontslagvergoeding lijken andere groepen juist te profiteren van het beleid. De omvang van het programma lijkt een belangrijke rol te spelen bij de mate van verdringing. Als het programma relatief klein is, blijken de verdringingseffecten vaak beperkt. In een laagconjunctuur zal er ook eerder sprake zijn van verdringing.” AANTALLEN EN FINANCIËN PARTICIPATIEWET Analyse Beschikbare en benodigde middelen Berenschot 26 november 2018 KLANTONDERZOEK MONITOR PARTICIPATIEWET 2017 Inspectie SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (button) GEMEENTELIJKE AANDACHT VOOR VERDRINGING DOOR BIJSTANDSGERECHTIGDEN Inspectie SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Maart 2015 Pagina 8: “Dat blijkt ook bij de omgang met het dilemma van additioneel versus productief werk, dat bij de afweging van de belangen om de hoek komt kijken. Met betrekking tot de participatieplaats en de tegenprestatie is in de WWB vastgelegd dat de werkzaamheden additioneel moeten zijn en niet mogen leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. Sommige gemeenten die deze instrumenten in hun re-integratie- en participatiebeleid hebben opgenomen, werken deze bepaling uit door criteria te vermelden waaraan moet worden voldaan, als de klantmanager het wil inzetten. Voorbeelden hiervan zijn de voorwaarden dat er het laatste half jaar niemand ontslagen is op een soortgelijke functie en dat er minstens één ongesubsidieerde medewerker in het bedrijf aanwezig is, die voor de dagelijkse begeleiding zorg kan dragen. Dergelijke criteria geven de klantmanager houvast bij het beoordelen van de additionaliteit.” “Aan het voorkómen van verdringing door andere instrumenten waarbij werken wordt gecombineerd met een uitkering, zoals een proefplaatsing of werkervaringsplaats besteden gemeenten over het algemeen in hun beleid geen of weinig aandacht. Als over het controleren op verdringing niets op papier staat, blijft een aantal zaken echter onduidelijk. Zo is het niet altijd helder wie onderzoekt of er mogelijk sprake is van verdringing. Dit kan de accountmanager zijn (dat is degene die de plaats voor de gemeente heeft geworven) of de klantmanager. Ook is niet altijd evident op welke wijze en op welke momenten mogelijke verdringing wordt onderzocht. Gebeurt dit door het bedrijf te bezoeken of niet, en doet men dat alleen voorafgaande aan de plaatsing of ook als de bijstandsgerechtigde daar aan het werk is?” Pagina 9-10: “Het gebrek aan uitgewerkt beleid proberen klantmanagers soms te compenseren door zelf criteria te bedenken en/of door moeilijke individuele casussen met collega’s te bespreken. Uit de gesprekken die de Inspectie met verschillende klantmanagers heeft gevoerd, blijkt dat enige mate van verdringing door hen in sommige gevallen wordt geaccepteerd. Ter illustratie hiervan kan het volgende voorbeeld dienen: Een van de klantmanagers vertelde dat een plaatsing soms meerdere keren wordt verlengd, omdat het een bijstandsgerechtigde die klaar is voor de arbeidsmarkt, niet lukt om uit te stromen en dat deze bijstandsgerechtigde uiteindelijk twee jaar zit op een plaats die voor een half jaar was bedoeld. Dat er dan geen sprake meer is van additionele maar reguliere arbeid werd door de medewerker beaamd. “Het is een vorm van verdringing, zeker weten.” Het bovenstaande beeld wordt bevestigd door een onderzoek naar maatschappelijk nuttige tegenprestatie van de Vrije Universiteit, waarin de onderzoekers stellen dat gemeenten doorgaans pragmatisch invulling geven aan het begrip additionaliteit en dat het veelal een grijs gebied betreft. Het ontbreken van uitgewerkt beleid leidt er bovendien toe dat gemeenten vaak onvoldoende duidelijk kunnen maken hoe de afweging van de verschillende belangen door de klantmanager plaatsvindt bij de keuze van het instrument. Terwijl zij toch de bijstandsgerechtigde kenbaar moeten kunnen maken waarom die een bepaalde voorziening krijgt aangeboden. Ook werkt het mogelijk een ongelijke behandeling binnen een gemeente in de hand. Controle op de juistheid van het besluit dat de klantmanager heeft genomen vindt vaak niet plaats. Als gemeenten wel controleren is dat veelal steekproefsgewijs. Wanneer controle ontbreekt, is ook niet duidelijk of, in het geval dat een gemeente wel uitgewerkt beleid heeft, de klantmanager dit ook uitvoert. De gemeenteraad heeft ook een rol bij het bewaken van de additionaliteit van de werkzaamheden die een bijstandsgerechtigde verricht. Voor wat betreft de participatieplaatsen en de tegenprestatie, wijst de staatssecretaris hierop in haar brief aan de Tweede Kamer van 9 april 2013. De Inspectie is sporadisch tegengekomen dat een gemeenteraad daar actief invulling aan geeft. (button) Conclusie Op grond van het bovenstaande concludeert de Inspectie dat gemeenten instrumenten waarin werken wordt gecombineerd met een uitkering, inzetten om bijstandsgerechtigden zo snel mogelijk aan het werk te helpen of in ieder geval hun kansen op de arbeidsmarkt te verbeteren. Oordeel De Inspectie oordeelt positief over het feit dat bijna alle gemeenten in hun re-integratiebeleid voor elk van de doelgroepen die zij daarin onderscheiden ten minste één instrument hebben dat valt onder ‘werken met behoud van uitkering’. Naast het benoemen van de instrumenten zouden gemeenten in hun beleid ook moeten aangeven aan welke voorwaarden de toepassing van een instrument behoort te voldoen, om te zorgen dat er sprake is van additionele activiteiten. De Inspectie is van oordeel dat dit nu niet of in onvoldoende mate het geval is. Hierdoor is het voor klantmanagers onduidelijk hoe zij om moeten gaan met de verschillende belangen waarmee zij worden geconfronteerd bij het kiezen van een instrument. Dit vergroot de kans op ongelijke behandeling binnen een gemeente. Met betrekking tot het dilemma van additionele versus productieve arbeid leidt het ontbreken van uitgewerkt beleid bovendien tot een grotere kans op verdringing.” Pagina 11-12: “Van ‘werken met behoud van uitkering’ is volgens de Inspectie sprake wanneer bijstandsgerechtigden werkactiviteiten moeten uitvoeren om het recht op uitkering te blijven behouden, terwijl men daarvoor geen loon ontvangt. Er is gekozen voor deze brede invulling, zodat ook activiteiten als het uitvoeren van vrijwilligerswerk of de tegenprestatie door bijstandsgerechtigden binnen het onderzoek passen. In de uitvoeringspraktijk en uit diverse onderzoeken blijkt dat gemeenten in het kader van ‘geleid’ vrijwilligerswerk en tegenprestatie ook participatiedoelen willen nastreven. We spreken in dit kader over werkactiviteiten als er in meer of mindere mate sprake is van een bijdrage aan de totstandkoming van producten of diensten ten behoeve van derden. De toevoeging ‘aan derden’ is van belang om onderscheid te kunnen maken tussen activiteiten die uitgevoerd worden om daarmee enige mate van toegevoegde waarde te creëren voor anderen, en activiteiten die worden ondernomen om zelf sterker, gelukkiger of beter te worden. In dat laatste geval spreken we meestal van scholing of sociale activering.” Pagina 12: “Bij een aantal re-integratie-instrumenten die gemeenten kunnen inzetten, wordt werken gecombineerd met een uitkering. Het is aan gemeenten om dergelijk instrumenten gericht in te zetten en ervoor te zorgen dat de werkzaamheden die hierbij door haar bijstandsgerechtigden worden uitgevoerd additioneel zijn en niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. Het vereiste dat verdringing op de arbeidsmarkt moet worden voorkomen is voor de tegenprestatie en participatieplaatsen wettelijk vastgelegd in resp. artikel 9, lid 1, onderdeel c, en artikel 10a, leden 1 en 2, WWB. Maar ook andere vormen van werken met behoud van uitkering moeten door gemeenten zorgvuldig worden ingezet. Als een werkervaringsplaats langer dan zes maanden wordt ingezet, bestaat het risico dat een rechter bepaalt dat er sprake is van een reguliere arbeidsplaats. Daarnaast moeten gemeenten onderbouwen waarom een bijstandsgerechtigde bepaalde werkzaamheden moet verrichten. Indien dat niet gebeurt, kan een bijstandsgerechtigde hier bezwaar tegen maken.” Pagina 19: “Over de twee instrumenten die in de WWB worden genoemd, de Participatieplaats en de tegenprestatie geeft de wetgever aan dat de werkzaamheden die de bijstandsgerechtigden uitvoeren additioneel moeten zijn. Additionaliteit houdt in dat het een speciaal gecreëerde functie betreft of een reeds bestaande functie die in uitkeringsgerechtigde alleen met speciale begeleiding kan verrichten. Hij zal minder productief zijn dan zijn collega’s op een reguliere arbeidsplaats. (button) Verdringing kan echter niet alleen optreden bij de participatieplaats en de tegenprestatie, maar ook bij andere instrumenten zoals een werkervaringsplaats of een stageplaats. Naarmate een bijstandsgerechtigde langer zo’n plaats bezet is de kans groter dat er van additionaliteit geen sprake meer is, maar wel van verdringing. In haar brief aan de Tweede Kamer van 9 april 2013 merkt de staatssecretaris van SZW dan ook op, dat bij werkzaamheden die langer dan een half jaar duren het risico bestaat dat de rechter vaststelt dat er sprake is van een dienstbetrekking en dat tenminste het minimumuurloon moet worden betaald.” “Gemeenten die één of beide wettelijke instrumenten inzetten, besteden in hun beleid aandacht aan mogelijke verdringing. Dit kan in de re-integratie- of participatieverordening zijn, maar ook in beleidsregels of andere beleids- stukken. Deze aandacht is vaak heel beperkt. Dit is zeker het geval bij de tegenprestatie. Hoewel de Programmaraad voor gemeenten een Werkwijzer Tegenprestaties heeft ontwikkeld, waarin onder andere spelregels zijn opgenomen ter voorkoming van verdringing, volstaat men vaak met een herhaling van hetgeen al in de wet staat, namelijk dat een tegenprestatie niet mag leiden tot verdringing. Met betrekking tot de participatieplaatsen zijn sommige gemeenten ook heel summier en geven alleen aan dat ‘Het moet gaan om een additionele functie. Dat wil zeggen een speciaal gecreëerde functie of een al bestaande functie die een bijstandsgerechtigde alleen met speciale begeleiding kan verrichten.’ Deze zin lijkt letterlijk overgenomen uit een toelichting van SZW op de Wet stimulering arbeidsparticipatie (STAP) en er lijkt verder geen lokale invulling aan gegeven te zijn.” Pagina 20: “Andere gemeenten hebben het begrip additionele arbeid en het voorkomen van verdringing wel nader geconcretiseerd. Zij hebben aangegeven dat een participatieplaats onder andere aan de volgende voorwaarden moet voldoen: • Er is minstens één ongesubsidieerde medewerker aanwezig die voor de dagelijkse werkbegeleiding zorg kan dragen; dat wil zeggen dagelijks aanwezig zijn om praktische vragen te kunnen beantwoorden, dan wel opdrachten te kunnen geven. • Het betreft een functie naast het reguliere functiegebouw óf het betreft een (deels) bestaande functie die nu al wordt ingevuld. Met het eerste wordt bedoeld dat het een niet-bestaande en niet-ingevulde functie is binnen de organisatie en/of cao. • Er is voor de functie geen vacature regulier uitgezet. • Er is gedurende het laatste half jaar niemand (regulier of gesubsidieerd) ontslagen op een soortgelijke functie. • De werkgever werkt mee aan controle (op de werkplek) door medewerkers van de gemeente met betrekking tot de additionaliteit van de participatieplaats. Het komt maar sporadisch voor dat gemeenten beleidsmatig aandacht besteden aan het voorkomen van verdringing door andere instrumenten. Voor zover zij dat in hun verordening of beleidsregels wel doen, beperkt het zich in de regel tot de opmerking dat bij een proefplaatsing, werkstage of werkervaringsplaats geen sprake mag zijn van het verdringen van reguliere arbeid en werken zij dat niet verder uit.” “Gezien de bevindingen uit de vorige paragraaf is de Inspectie van oordeel dat de gemeenten in hun beleid te weinig aandacht besteden aan het onderwerp additionaliteit en hier dus te weinig op sturen. Dit leidt er in de praktijk toe dat de beoordeling of activiteiten nog als additioneel kunnen worden gezien, vaak volledig aan de klantmanagers wordt overgelaten, wat het risico van het ontbreken van additionaliteit en bijgevolg van verdringing met zich mee-brengt.” Pagina 22: “Belangrijke factor bij het kiezen van een instrument is de arbeidsmarkt. Een ruimere arbeidsmarkt in bepaalde sectoren kan ertoe leiden dat bijstandsgerechtigden soms langer werken met behoud van uitkering dan noodzakelijk is (ofwel langer van het instrument gebruik maken). Dit komt omdat er geen reguliere baan beschikbaar is voor de bijstandsgerechtigde waardoor gekozen moet worden tussen het continueren van het werken met behoud van uitkering of werkloos thuis zitten. Klantmanagers kiezen daarbij vooral voor de eerste optie.” (button) Pagina 23-24: “Als over het controleren op verdringing niets op papier staat blijft een aantal zaken onduidelijk. Zo is het niet altijd helder wie onderzoekt of er mogelijk sprake is van verdringing. Dit kan de accountmanager zijn (dat is degene die de plaats voor de gemeente heeft geworven) of de klantmanager. Ook is niet altijd evident op welke wijze mogelijke verdringing wordt onderzocht. Gebeurt dit bijvoorbeeld door het bedrijf te bezoeken of niet? Als het onderzoek plaatsvindt is dit meestal op het moment dat de bijstandsgerechtigde geplaatst moet worden. Het is echter niet zonneklaar of controle op mogelijke verdringing ook nog gebeurt tijdens het verrichten van de werkzaamheden door de bijstandsgerechtigde. Sommige klantmanagers geven aan dat dit wel zou moeten, maar dat zij er niet aan toekomen om het bedrijf te bezoeken en dat zijn niet weten of de eventuele accountmanager dit doet. Via gesprekken met de bijstandsgerechtigde proberen zij de vinger aan de pols te houden. Andere medewerkers merken op dat het voorkomen van verdringing niet stelselmatig wordt getoetst. Dat de controle in de praktijk soms te wensen over laat, zelfs als de gemeenten daarover het een en ander op papier heeft gezet, blijkt onder meer uit een uitspraak van de rechtbank Amsterdam waarin deze over een gemeente onder andere concludeerde dat deze niet kon aangeven ‘waarom het in de betreffende functies zou gaan om additionele werkzaamheden.’ Er worden in de praktijk door medewerkers van gemeenten verschillende criteria genoemd om vast te stellen of iets additioneel is en er geen sprake van verdringing: • Er mogen geen eisen worden gesteld aan de productie die de bijstandsgerechtigde levert. ‘Het moet niet uitmaken of iemand één of tien fietsen repareert op een dag.’ • Het mag geen werk zijn waarbij de bijstandsgerechtigde volledig zelfstandig moet functioneren. • Als een gemeente geen geld heeft om bepaalde activiteiten te bekostigen zijn deze additioneel. • Als men merkt dat het de werkgever vooral om gratis arbeidskrachten te doen is, gaat de plaatsing niet door. Sommige gemeenten zetten dergelijke werkgevers en werkgevers waarmee zij in de praktijk slechte ervaringen hebben opgedaan op een ‘zwarte lijst’. Verscheidene klantmanagers geven ook aan dat zij kritischer naar mogelijke verdringing kijken als het een plaats bij een commercieel bedrijf betreft. Het gebrek aan handvatten (in casu beleidsregels en werkinstructies) proberen klantmanagers soms te compenseren door moeilijke individuele casussen met collega’s te bespreken. Enige mate van verdringing wordt door klantmanagers soms geaccepteerd als aan de te verrichten werkzaamheden een leerdoel is verbonden. Dat is vaak het geval, namelijk het verbeteren van werknemers en/of beroeps- vaardigheden. Dit doel is meestal na enige tijd bereikt. Gemeenten geven dan ook aan dat zo’n ervaringsplaats niet langer dan drie tot zes maanden mag duren. Dit kan in de praktijk tot een probleem leiden. Na afloop van een dergelijke periode zijn er, vanwege een ruime arbeidsmarkt in sommige sectoren niet altijd reguliere banen waar de bijstandsgerechtigde naar kan uitstromen. De klantmanager komt dan voor de keuze te staan om bijvoorbeeld de werkervaringsplaats of proefplaatsing te verlengen, dan wel om de plaatsing te beëindigen en de bijstandsgerechtigde thuis te laten zitten. Door klantmanagers wordt verschillend met dit dilemma omgegaan. Sommigen kiezen voor de laatste optie. Anderen kiezen voor verlenging. Het argument om tot deze verlengingen over te gaan, is vaak om de persoon ‘in beweging te houden’, ‘het ritme niet te laten verliezen’ en om ‘het gat in zijn cv niet te groot te laten worden.’ De mate waarin dit gebeurt is niet bekend. Ook is niet goed aan te geven hoe ver sommige medewerkers van gemeenten gaan met het verlengen van zo’n plaatsing. Wel heeft de Inspectie vastgesteld dat het voorkomt. Zo vertelde een van de medewerkers die de Inspectie heeft gesproken, dat een plaatsing zo nu en dan meerdere keren wordt verlengd, omdat het een bijstandsgerechtigde, die klaar is voor de arbeidsmarkt, niet lukt om uit te stromen en dat deze bijstandsgerechtigde uiteindelijk twee jaar zit op een plaats die voor een half jaar was bedoeld. Dat er dan geen sprake meer is van additionele, maar reguliere arbeid werd door de medewerker beaamd. “Het is een vorm van verdringing, zeker weten.” (button) Het bovenstaande beeld wordt bevestigd door het al genoemde onderzoek naar maatschappelijk nuttige tegenprestatie door de Vrije Universiteit, waarin de onderzoekers stellen dat gemeenten doorgaans pragmatisch invulling geven aan het begrip additionaliteit en dat het veelal een grijs gebied betreft.” Pagina 25-26: “Het gebrek aan duidelijkheid doet zich ook voor bij de omgang van de klantmanagers met het dilemma van additionele versus reguliere arbeid. Klantmanagers worden bij hun keuze van het instrument onder andere met verschillende belangen geconfronteerd. Bij de afweging daarvan wil het aspect van de additionaliteit wel eens naar de achtergrond verdwijnen. Door in hun re-integratiebeleid niet aan te geven hoe klantmanagers om moeten gaan met additionaliteit, vergroten gemeenten de kans op een onduidelijke gang van zaken in de uitvoering omtrent dit onderwerp. Zo is het bijvoorbeeld niet altijd helder welke medewerker onderzoekt of er mogelijk sprake is van verdringing. Ook is niet altijd evident op welke wijze mogelijke verdringing wordt onderzocht. Gebeurt dit bijvoorbeeld door het bedrijf te bezoeken of niet? Het ontbreken van beleid leidt tevens tot een grotere kans op willekeur en op het overschrijden van de grens van wat men nog als additionele activiteiten zou kunnen zien.” Pagina 27 (bestuurlijke reacties en naschrift Inspectie): “In haar reactie geeft Divosa aan dat het voor haar niet geheel duidelijk is wat de Inspectie onder verdringing bestaat. Zij neemt aan dat de Inspectie de definitie van het ministerie van SZW volgt waarbij er sprake is van verdringing op het moment dat de concurrentie om een baan op een oneerlijke manier plaatsvindt en leidt tot baanverlies van de één ten gunste van een ander. Verder schetst Divosa in haar reactie uitgebreid het spanningsveld waarin gemeenten opereren bij het ondersteunen van bijstandsgerechtigden naar werk. Trajecten met een werkcomponent zijn vaak effectieve trajecten, maar daarbij kan er een situatie ontstaan dat mogelijk sprake is van verdringing. Het is in de praktijk echter lastig te bepalen wanneer verdringing zich daadwerkelijk voordoet. Er is een groot grijs gebied. De omvang van het probleem van verdringing is bovendien onduidelijk. Mogelijk valt dat volgens Divosa wel mee en zijn beleidsregels en werkinstructies, waar de Inspectie voor pleit, helemaal niet nodig.” “De Inspectie hanteert het begrip ‘verdringing’ zoals omschreven door het ministerie van SZW en heeft dit ook opgenomen in het rapport. De door Divosa geschetste moeilijke situatie waarin de klantmanagers soms moeten opereren, is door de Inspectie uitvoerig beschreven in haar rapportage. Dat het lastig is om te bepalen wanneer sprake is van verdringing eveneens. Dit grijze gebied waar Divosa het over heeft en waar ook door andere onderzoekers over wordt gesproken, bemoeilijkt het vaststellen van de omvang van het probleem. Dat verdringing voor komt heeft de Inspectie in haar onderzoek echter wel vastgesteld. Juist doordat het zo lastig is om te bepalen wanneer mogelijk sprake is van verdringing, is de Inspectie van mening dat het nuttig kan zijn om met gebruikmaking van de Werkwijzer over de tegenprestatie (Programmaraad, april 2014) voor de klantmanagers beleidsregels en/of werkinstructies te ontwikkelen die hen handvatten geven om verdringing te voorkomen.” (button) COLOFON Uitgave: FNV Uitkeringsgerechtigden Redactie: Afdeling Communicatie & Marketing FNV Layout en interactiviteit: Studio FNV December 2020 (200962) December 2020 / FNV / 200962 fnv.nl/ug (button)